ÜLSER a. (fr. ulcĞre)
1. Önemli bir bağ- dokusu tepkisiyle birlikte ortaya çıkan ve kendiliğinden nedbeleşme eğilimi göstermeyen süreğen deri ya da mukoza yarası,
2. Bacak ülseri (varis ülseri de denir), bacaklarda görülen ve kadınlarda daha sık rastlanan ülser. (Bk. ansikl. böl.) || Mide-onikiparmakbağırsağı ülseri, ya midede ya da onikiparmakbağırsağında ortaya çıkan ve oluşma nedenleri ve belirtileri açısından birçok ortak yönü bulunan ülser. (Bk. ansikl. böl.) || Peptik ülser, daha önce başka bir lezyon için ameliyat olmuş bir midede ortaya çıkan ülser. || Tro- fik ülser, bir damar ya da sinir hastalığıyla ilgili, dokuların yerel beslenmesinde bir bozukluğa bağlı olarak gelişen ülser. || Yatma ülseri, uzun süre yatan yaralı ya da hastanın vücudunun yatağa değen yerlerinde gelişen ülser.

—Patol. Ülser yapıcı, mide bağırsak ülserlerine neden olabilen maddelere denir. (Antienflamatuvarlar gibi bazı ilaçlar ülser yapıcıdır.) [Eşanl. ÜLSEROJEN.) || Ülserli -nekrozlu, özellikle sindirim sistemiyle ilgili, ülserli ve nekrozlu lezyonları olan hastalığa denir || Ülserli-vejetasyonlu, hem ülserli hem vejetasyonu olan hastalığa denir. || Ülserli-zarlı, bazı anjinlere (difteri, enfek- siyonlu mononükleoz) ve örneğin linkomisin türü antibiyotiklerin alınmasından sonra ortaya çıkan ve yalancı zarlarla örtülü ülserleri olan kolitlere denir.

—Yet. Kulak ülseri, kedi ve köpeklerde kulağın serbest kenarında görülen ve çoğunluk bir asalak yüzünden kaşımadan ileri gelen yara.

—ANSİKL. Mide-onikiparmakbağırsağı ülserleri. Mide ülseri, nedenleri tam olarak aydınlanamamış, çok yaygın bir hastalık tır: bazı ruhsal etmenlerin (sürmenaj, kaygı) ve bazı ilaçların (kortikosteroitler, aspirin, fenilbutazon vb.) etkili olduğu bilinmektedir. Ülser, yemeklerden 2 ila 3 saat sonra bir ağrıyla kendini gösterir ve bu durum bir ila birkaç hafta sürer Sonra ağrı yatışır ve bazen aylarca yok olur, daha sonra yalnız ülser depreşince belirir, depreşme arası dönemlerde tamamen yok olur. Ağrı genellikle kramp ve sancı tipindedir. Radyolojik inceleme mide kıvrımla rının lezyona doğru yöneldiği “niş” adı verilen ülser görüntüsünü ortaya çıkarır. Korkulan ihtilaflar kanama, delinme ve kan serleşmedir. Tedavide sıkı perhiz uygula nır ve simetidin, mide pansumanları, antiasitler ve atropin kullanılır, ihtilat varsa ameliyata başvurulur.
Mide ülserinden daha sık olan onikipar makbağırsağı ülseri, onikiparmakbağırsağının bulbus kısmında yerleşir ve hiçbir zaman kansere dönüşmez. Ağrı çok geç, yemeklerden 5 ila 6 saat sonra ortaya çı kar. Yeniden besin alınması bu ağrıyı dindirir. Hastalık zaman zaman şiddetlenir ve aralarda tamamen ağrısız süreler bulunur Başlıca ihtilatlar kanama ve bulbus darlı ğıdır. Sonuçları nedeniyle (beslenme bozuklukları, ishal, “dumping sendromu”) ameliyattan elden geldiğince sakınılmalıdır. Çok odaklı mide-onikiparmakbağırsağı ülserleri Zollinger-Ellison sendromunun bir bölümünü oluşturur.

• Bacak ülserleri. Genellikle (atardamar ya da toplardamarlardaki) dolaşım bozukluklarına bağlı olmakla birlikte, sinirsel bozukluklar sonucunda, ya da mikroplu bir dermoepidermit gibi bulaşıcı bir deri hastalığı ihtilatı olarak, ya da bir travmadan sonra da ortaya çıkabilir.