ÜRETKENLİK a Üretken olma Ouru mu, niteliği.

—Biyol Belirli bir arazide, belirli bir hacim deniz ya da göl suyunda, belirli bir sürede (gün ya da yıl) üretilen canlı madde kütlesi. (Karada üretkenlik bitki örtüsünün tipine [orman, çayır vb], iklim ve toprak koşullarına bağlıdır. Ilıman İklimdeki bir meşe ormanında üretkenlik yılda hektar başına 131, tropikal bir ormanda 601, ılıman bölgede bir mısır tarlasında 251, pirinç tarlasında 71, şekerkamışı tarlasında 90 t kuru madde dolayındadır.)

—Elokt. Bir hidroelektrik santralın üretkenliği, bir dönem sırasında saptanmış doğal kaynak bilançosunun en uygun koşullarda üretmeye olanak vereceği maksimum enerji miktarı.

—Fels. Marxçılara göre, iktisadi evrime ve üretim tekniklerindeki ilerlemeye bağlı olarak emeğin kazandığı nitelik. (Bk. ansikl. böl.)

—İkt. -* VERİMLİLİK.

—ANSİKL. Fels. Marx şöyle der: "Kapitalist üretim, uzun bir iktisadi evrim ve devrim dizisi sonunda oluşmuş bir ortamdan kaynaklanır, Kapitalist üretimin çıkış noktasını meydana getiren emeğin üretkenliği, dönemleri yüzyıllar değil, binlerce yüzyıl sürmüş tarihsel bir gelişimin ürünüdür." (Kapital, 1,5,16), Marx daha sonra, emeğin üretkenliğinin artıdeğerin oluşmasına katkıda bulunmakla birlikte hiçbir zaman onun nedeni olmadığını belirtir: 'Buna göre emeğin, üreticinin hayatını sürdürebilmesi açısından gerekli zamanın dışına da uzanabilmesi için, belli bir üretkenliğe sahip olması gerekir; ama artı değerin nedeni, düzeyi ne olursa olsun, hiçbir zaman bu üretkenlik değildir" (Ay. ypt. 1,5,16).