Arama


Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
12 Temmuz 2015       Mesaj #3
Safi - avatarı
SMD MiSiM
Ad:  UzunHasan.jpg
Gösterim: 817
Boyut:  87.3 KB


UZUN HASAN
Hasan (Akkoyunlu) (Diyarbakır 1423 - Tebriz 1478), akkoyunlu hükümdarı (1453-1478). Karayülük Osman’ın torunu, Celalettin Ali Bey in oğlu. Amcası Hamza Bey'in ölümünden (1444) sonra Akkoyunlular'ın başına geçen ağabeyi Cihangir'e yardımcı oldu. Ancak bir süre sonra Diyarbakır’ı ele geçirerek (1453) Cihangir'i Mardin'e kaç mak zorunda bıraktı. Kardeşlerine boyun eğdirdikten sonra (1457) sınırlarını genişletmeye başladı. Hısnıkeyfa'daki eyyubi yönetimine son vererek burasını oğlu Halil’e verdi, ardından Siirt'i aldı. Gürcistan'a yaptığı sefer sırasında Eğil beylerinin egemenliğine son verdi; Şebinkarahisar ve Koyulhisar’ı zapt ederek osmanlı topraklarına akınlara başladı. Komşusu Trabzon Rum imparatorluğu ile dostluk siyaseti izledi, eski imparator ioannes IV’ün kızı Despina ile evlendi. Trabzon seferine çıkan (1461) Mehmet ll'ye karşı, Trabzon imparatoru David’e gönderdiği yardımcı birlikler osmanlı öncüsüne yenilince, Uzun Haşan, Trabzon'un fethine seyirci kalmak ve Mehmet ll’nin ele geçirdiği hâzineden karısının payı için kendisine gönderdiği bölümle yetinmek zorunda kaldı. 1462'de Gürcistan’a ikinci bir sefer yapan Uzun Haşan 1463’te Gerger kalesini ele geçirdi. 1465'te dulkadırlı Aslan Bey’i yene rek Harput’u aldı ve Elbistan’ı yağmaladı.
Diyarbakır’a saldıran rakibi karakoyunlu hükümdarı Cihanşah'ı Çapakçur'daki kışlağında bir baskın sonucu öldürdü (1467). Ardından Cihanşah’ın oğlu Haşan Ali'nin yardım istediği timurlu Ebu Sait’i de ortadan kaldırdı. Haşan Ali de Uzun Hasan’ın oğlu Uğurlu Mehmet tarafından Hemedan’da ele geçirilerek öldürüldü. Böylece Azerbaycan ve İran’ın en zengin bölgelerine egemen olan Uzun Haşan, başkentini Tebriz'e taşıdı.
Bu başarılardan sonra Asya’da büyük bir güç olarak ortaya çıkan Uzun Haşan, Osmanlılar’a karşı düşmanca bir siyaset izlemeye başladı. Osmanlılar'ın düşmanları Venedikliler ve Karamanoğulları ile dostluk kurdu. Karamanlılara yardım için yeğeni Yusufça Mirza komutasında Anadolu'ya gönderdiği kuvvetler, Konya yakınlarında Osmanlılar'a yenildiler (1472). Uzun Haşan, ertesi yıl Akkoyunlular üzerine bizzat sefere çıkan Mehmet li nin Has Murat Paşa'nın komutasındaki öncülerini yendi. Ancak, Otlukbeli'nde Mehmet II karşısında ağır bir yenilgiye uğradı. Uzun Haşan ı izlemeyen Mehmet II, Şebinkarahisar’ı aldıktan sonra geri döndü. Bu yenilgiyle önemli bir toprak kaybetmemesine karşın, manevi bir darbe yiyen Uzun Haşan, daha çok iç sorunlarla uğraştı. 1476’da Gürcistan’a bir sefer daha yaptı. Kardeşi Üveys'in ve oğlu Uğurlu Mehmet'in ayaklanmalarını bastırdı.
Diyarbakır çevresinden ibaret olan beyliğini kısa sürede bir imparatorluk durumuna getiren Uzun Haşan, yetenekli bir asker ve devlet adamıydı. "Haşan Padişah kanunu” adıyla anılan yasaları, Doğu Anadolu'da OsmanlIlar tarafından da aynen ya da küçük değişikliklerle uygulanmıştır. ( Kayn.)

Kaynak: Büyük Larousse