TAİNE (Hippolyte Adolphe), fransız filozof ve tarihçi (Vouziers 1828 - Paris 1893). Nevers, Poitiers ve Besançon’da felsefe dersleri verdi, ilk yazılarını Journal des de- bats ve Revue des Deux Mondes'üa yayımladı, 1853’te La Fontaine’in masalları üzerine edebiyat doktora tezini verdi. Daha sonra yolculuk hikâyesi, felsefe incelemesi, Fransa tarihi ve sanat ve edebi yat tşrihi gibi çeşitli alanlarda yapıtlar verdi. Ecole des beaux-arts’da (Güzel sanatlar okulu) verdiği derslerden oluşan Philosophie de Tart (Sanat felsefesi) [1882] adlı yapıtının başlıca özelliği, olguculuğudur. Taine’in hem bilimsel hem toplumbilimsel bir nitelik taşıyan estetiği, Spinoza nın ve doğal bilimlerin (Linne, Darwin) felsefi belirlenimciliğinin etkisini taşır; nitekim botanik ve biyolojide kullanılan yöntem manevi bilimlerde de örnek alındı. Taine’e göre, "sanat yapıtlarının türünü, kendine uygun düşen türleri kabul edip öteki türleri uzaklaştıran çevre, yanı törelerin ve ruhların genel durumu belirler". Böylece Taine, sanat yapıtlarının yaratılışını ırk (bireysel etken), çevre (coğrafi etken) ve dö nem (toplumbilimsel etken) olmak üzere üç etken kuramıyla açıklar. Kendi sanat felsefesini Taine, egemen sanat özelliklerini sergileyen kuralcı bir estetikle tamamlar. Öteki yapıtları: Voyage aux Pyrğnğes (Pireneler'e yolculuk), 1855; Essais de cri- tique et d'histoire (Eleştiri ve tarih denemeleri) [1858]; Histoire de ta Httbrature anglaise (İngiliz edebiyatı tarihi) [1864 -1872]; Voyage en italıe (İtalya’ya yolculuk) [1866]; Vie et opinions de Thomas Graindorge (Thomas Graindorge’un yaşam ve düşünceleri) [1867]; De l'intelligence (Zekâ üzerine) [1870]; Origines de la France contemporaine (Çağdaş Fransa’nın kökenleri) [1875-1894] ve Derniers Essais de critique et d'histoire (Son eleştiri ve tarih denemeleri) [1892], (Fr. akad., 1878).