TALAS (Hasan Cahit), türk sosyal siyasetçi (Trabzon 1917). ilk ve orta öğrenimini Trabzon’da tamamladı. Ankara Üniversitesi siyasal bilgiler fakültesi'nı bitirdi (1938). Cenevre Üniversitesi iktisat fakültesi'nde doktorasını yaptı (1948). Siyasal bilgiler fakültesi sosyal iktisat kürsüsü’nde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1953'te doçent, 1958'de profesör oldu, 1960'ta fakültenin dekanlığına getirildi. 27 Mayıs’tan sonra Çalışma bakanlığı yaptı (1960-1961). 1961-1962 yıllarında Uluslararası çalışma örgütü yönetim kurulu üyesi olarak çalıştı. 1971'de yemden Siyasal bilgiler fakültesi dekanlığına seçildi. 1983'te emekliye ayrıldı. 1984'te Bv leşmiş milletler Türk derneği hizmet ödü lü verildi, iktisat, sosyal siyaset, ış hukuku konularında 150'yi aşkın makalesi çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlanan Cahit Talas'ın başlıca yapıtları şunlardır: La Lögislation du travail industriel en Turquie (Türkiye'de sanayi ile ilgili iş yasaları) [1948], Tam çalıştırma için milli ve milletlerarası tedbirler (1952), Sosyal güvenlik ve Türk işçi sigortaları (1953), Muhtelif Avrupa memleketlerinde kira politikası (1954), içtimai iktisat dersleri (1955), Sendika hürriyeti (1957), Yeni zamanların iktisat tarihi (1890-1938) (1958), TC Sosyal po litika meseleleri (1920-1960) [1964], Sosyal politika (1967), Ekonomik sistemler (1969), Sosyal ekonomi (1972).
Talaş savaşı, türk (karluk)-arap birleşik kuvvetleriyle çin ordusu arasında yapılan meydan savaşı (751). Emeviler döneminde (661-750) Maveraünnehır'e girerek Türklerle ilişki kuran müslüman Araplar, Abbasiler’ın başa geçmesinden (750) sonra da Türkistan’da ileri harekâtı sürdürdüler. Bu arada, kendi egemenlik bölgelerinin tehlikeye düştüğünü gören Çinliler, başkomutanları Gao Hsiencı yönetiminde büyük bir orduyu Araplar’ı Orta Asya’ dan atmak üzere harekete geçirdiler. Karluklar’ın da tüm birlikleriyle katıldığı arap ordusu, Balkaş gölünün batısına kadar ilerlemiş olan çin kuvvetlerini Talaş vadisinde karşıladı. Dar alanda yayılma olanağını bulamayan ve manevra yeteneğini yitiren Çinliler, burada ağır bir yenilgiye uğradılar ve Batı Türkistan’dan çekilmek zorunda kaldılar. Böylece Talaş savaşı sonunda Türkler’ın bölge üzerindeki üstünlüğü sürdüğü gibi, türk-arap ilişkileri de dostça bir biçimde gelişti. İslamlık, Kartuklar başta olmak üzere, zamanla türk topluluklarınca benimsendi. Ayrıca, Araplar bu savaşta tutsak aldıkları Çinlilerden kâğıdı öğrendiler ve Semerkand'da bir kâğıt yapımevi kurdular.
Talaş vadisi, Orta Asya'da Talaş nehri boyunca uzanan vadi. Büyük Hun devletinin kargaşa döneminde Çi çi yönetiminde B.ya yönelen kimi boylar bu vadiye de yerleştiler ve bunlar nüfuzlarını Isık-Kul'a dek genişlettiler (İ.Ö. I. yy.). Talaş yöresindeki Kenkol* kurganları hun kültürünü aydınlatan önemli merkezlerdendir. Talaş vadisi Göktürkler döneminde de önemli yörelerdendi. Özellikle Cambul (esk. Evliya Ata) çevresinde birçok göktürk yazıtı ele geçti. V. A. Kallaur tarafından bulunan (1896-1898) bu yazıtlar, W. F. Radloff, R M.
Melioranskiy ve S. E. Malov tarafından yayımlandı; macar türkolog G. Nemeth tarafından almancaya çevrildi (1926) Yukarı Talaş vadisindeki Ming-Bulak göktürk kağanlarının yazlık karargâhıydı. Yörede ayrıca Göktürkler'den kalma balballer (taşnineler) vardır.
Talaş yazıtları -
ORHON VE YENİSEY YAZITLARI.
Kaynak: Büyük Larousse