TANNHAUSER, alman şair (Tannhausen, Neumarkt yakınında, ? - 1268’e doğr.). Avusturya-bavyeralı eski bir ailedendi. 1228 haçlı seferine katıldığı sanılır. Avusturya dükü savaşçı Friedrich tarafından korundu, daha sonra gezgin şarkıcılık yaptı. Alman minnesânger'i tarzında ve saraylı aşkının incelik ve kibarlıklarını alaya alan küçük güldürüler, lirik şiirler, özdeyişler yazdı, halk hikâyelerinin efsanevi kahramanı oldu. Ününün yayılmasında, Heinrich Heine ve Richard Wagner’in de katkısı olmuştur.
Tannhâuser und der Singerkrieg auf Wartburg (Tannhâuser ve şarkıcıların Wartburg'daki turnuvası), Richard VVagner'in kendi librettosuna dayanarak bestelediği 2 perdelik operası (Dresden 1845; 1861'de Paris operası ve 1875’te Viyana operası için yeniden elden geçirilmiştir). Gerçek kişilerle efsanevi ya da tarihsel olayları bir araya getiren VVagner bu yapıtında, bedensel aşk ile ruhsal aşk arasındaki ikiliği anlamaya çalışır ve bir yandan Roma'nın geçici yetkisini eleştirirken, insanlığın kurtuluşu mitini yeniden ortaya atar. Bu partisyonun en ünlü bölümleri operanın bir özeti olan uvertürü, Venus- berg bacchanaliası, VVolfram'ın iki şarkısı, keşişler korosu ve Elisabeth'in duası’ dır. Yapısı bakımından geleneksel operadan pek kopmuş sayılamayacak bu yapıt, diliyle, VVagner'in kendi çağına benimsetmekte güçlük çektiği lirik drama özgü yeni anlayışları yansıtır.