TRAİANUS (Marcus Ulpıus) [ilahça 53 - Selinus, Kilikia 117], Roma imparatoru (98 - 117). İtalya kökenli zengin bir baeticalı ailedendi. Bütün cursushonorum görevlerini tamamladı Çok üstün bir savaş adamı, birlikleri tarafından çok sevilen bir komutandı. Nerva tarafından evlatlığa alındı ve iktidara ortak edildi (97) [o sırada Yukarı Germanya'da legatus idi]. 98 yılı başında, Nerva’nın yerine geçti. Traianus, senatörlerle iyi geçinme siyaseti güttü ve daima onların desteğinden yararlandı. Pontos-Bithynia valisi olan Genç Plinius'a yazdığı mektuplar, Senato'nun kendisine Optimus ("En iyi") unvanını vermesini sağlayan azimli ve becerikli tutumu hakkında bir fıkır verir. Aldığı en önemli tedbirler arasında besin maddeleri (alımenta) sağlayan kurumların geliştirilmesini ve devlet gelirlerinin kullanımını her yerde denetim altına almasını sayabiliriz. Bununla birlikte, özellikle inşaat alanında, gösteriş adına büyük harcamalara girişmekten geri kalmadı (kendi adını verdiği ve bir pazarı, bir bazilikası ve iki kütüphanesi bulunan forum; Esquılınus tepesindeki hamamlar; Ostia ve Ancona lirfıanlarının genişletilip yeniden düzenlenmesi; karayolları şebekesinin iyileştirilmesi vb ). Fakat, Traianus her şeyden önce bir askerdi ve Roma İmparatorluğunu büyütmeyi amaç layan saldırgan bir politika güttü: Daçyalılar'a karşı girişilen ve Tuna nehri ağzında yeni bir eyalet kurulmasına ve çok sayıda ıtalyan kolonunun yerleştirilmesine olanak sağlayan seferler (101 -102 ve 105 -107), Traianus sütunu, bu iki başarılı seferin anışını hâlâ yaşatır. Daçya ayrıca Tralanus'a, masraflarını karşılayabilmesi için gerekli altını da sağladı. Gerçekten de, Traianus, imparatorluk mülkünün bir bölümünü satmak, devletin maden ve taş ocaklarını alabildiğine işletmek ve paraların ayarını düşürmek zorunda kalmıştı.
ikinci önemli savaş, 114’ten başlayarak Parthlar’a karşı yürütüldü. Cornelius Palma daha önce (106) Arabistan'ı roma dünyasına katmıştı. Traianus da giriştiği seterlerle (115 ve 116), Asur ve Mezopotamya eyaletlerini kurmayı başardı. Fakat, Doğu Yahudilerinin ayaklanması, yeni eyaletlerin savunmasız olduğunu göstermekte gecikmedi (çünkü roma orduları hareket üslerinden çok uzaklaşmışlardı). Traianus, Hadrianus’u Suriye’de bırakarak Batiya doğru yola çıktığı sırada ani olarak öldü.
Italanus çarşıları, Roma'da, Traianus forumu'na yer açmak için yarılan ûuirinale tepesi yamaçlarının çökmesini önlemek amacıyla Şamlı Apollodoros'un tasarladığı iki katlı geniş yarımdaire. Bu yarımdairenin iki yanında daha küçük birer yarım daire yer alırdı. Dükkânları ve çarşı yöneticilerine ait olduğu düşünülen başka odaları içeren iki katlı ve tonozlu büyük bir salonun yakınında yer alan via Biberatica, bugün bile antik Roma’nın sokakları konusunda bilgi vermektedir.