SAKIZ a.
1. Bazı bitkilerin gövde ve dal kabuklarından sızan, çiğnendiğinde yumuşayan hoş kokulu reçine.
2. Sakız- ağacının (Pistacia lentiscus) dal ve gövdesine yapılan çiziklerden akan madde. (Damlasakızı da denir.) [Bk. ansikl. böl.]
3. Çiklet.
4. Sakız bademi, ince kabuklu badem; diş bademi. || Sakız gibi, bir şeyin çok beyaz ve temiz olduğunu belirtmek için kullanılır: Yatağa sakız gibi çarşaflar serdiler; birinin çevresinden aynlmak bilmeyen kimse için kullanılır. || Sakız leblebisi - LEBLEBİ. || Beyaz sakız, atlantik sakızağacından (P. atlantica) elde edilen sakız. (Bk. ansikl. böl.) || Çengel sakızı - ÇENGELSAKizı. || Fıstık sakızı, antepfıstığı ağacından (P. vera) elde edilen sakız.]] Kara sakızZİFT’in eşanlamlısı. || Menengiç sakızı, menengiç ağacından (P. terebenthus) elde edilen sakız. || Yer sakızı - YERSAKIZI.
—Mutf. Sakız tatlısı, sakız, şeker, su ve limonla yapılan bir tür tatlı. (Şeker ve su ağdalaşıncaya değin kaynatılır, içine limon sıkılarak ateşten indirilir. Ilınıncaya kadar aynı yönde karıştırılır, beyazlaşınca içine sakız atılır ve macun kıvamına gelinceye değin karıştırılıp kaplara dökülür.)
—ANSİKL. Sakız ya da damlasakızı soluk sarı renkli, kolaylıkla kınlabilen parçalar ya da damlalar halindedir Ûzel kokusu ve tadı vardır. Eter ve etanolda kolaylıkla çözünür. Reçine ve uçucu yağ (% 1-2) içerir. Eski Mısır’da sığala yağı, zift, çam sakızı ve başka maddelere katılarak mumyaların hazırlanmasında kullanılmıştır. Sanayide yapıştırıcı ve vernik yapımında kullanılmaktadır. Türkiye ve Yunanistan’da kadınlarca çiklet gibi çiğnenir. Türkiye sakız gereksiniminin çoğunu Yunanistan'dan (Sakız adası) sağlar.
Beyaz sakız, atlantik sakızağacından sızan ham sakızın su ile kaynatılması sonucundan elde edilir. Dibe çökerek katılaşan sakız beyaz renkli, sıcakta yumuşayan, özel kokulu bir maddedir. Eskiden çöllerde yapılan yolculuklarda ağız kurumasını önlemek ve mideye iyi geldiği için çiğnenirdi.
Fıstık sakızı, antepfıstığı ağacından Gaziantep ve Urfa yöresinde üretilir, emilerek mide ağrılarına ve merhem halinde basura karşı kullanılır. Menengiç sakızı, dallardan kendi kendine de sızabilen bir sakızdır. Bal kıvamında esmer sarı ya da yeşilimsi renkte, özel ve hoş kokulu bir maddedir. Ülkemizde kullanılmamaktadır.
Kaynak: Büyük Larousse