SARI ABDULLAH EFENDİ, türk tasavvuf adamı, yazar, şair (İstanbul 1584 - ay. y.
1660). Babası Tunus ya da Cezayir'den gelmiş bir mağrib şehzadesiydi. Annesi sadrazam Halil Paşa'nın (öl. 1630) yeğeniydi. Yetişmesi ve eğitimiyle ilgilenen Halil Paşa’nın yanında göreve başladı. İki kez reisülküttap (1627-1628, 1638) oldu; Anadolu ve cizye muhasebeciliklerinde bulundu. Son görevi mensuh mukataacılığıydı. Bayrami melamiliğe, celvetiliğe ve mevleviliğe bağlandı. Özellikle bayramilik ve türlü tasavvuf konuları üzerinde duran yapıtlar kaleme aldı: Semerat ül fuad fi'l-mebde ve’l-maad
(1624, bas. 1871, sadeleştirilmiş bas. 1967), Cevheret ül-bi- daye ve dürret ün-nihaye
(1639), Mirat ül -asfiya fi sıfat il-melamiyat H-ahfiya
(1660). Düstur ül-inşa
adlı yapıtında Bayezit ll’den Murat IV'e kadar gelen dönemin resmi yazışmalarından (münşeat) örnekleri derledi. Bunlar arasında kazaskerliğinde kendi kaleminden çıkmış olanlar da bulunuyordu. Mehmet IV’e tahta geçişinin ilk yıldönümünde sunduğu Nasihat ül-mülûkta
(1649), devlet yönetimiyle ilgili öğütlere yer verdi. En ünlü yapıtı Mesnevi
'nin cildinin ayrıntılı bir şerhi olan Cevahiri bevahiri Mesnevi'dır
(1631; bas. 1870-1871, 5 c). Bu yapıt, tasavvuf konulanyla ilgili çok zengin bilgileri kapsar. Abdi
mahlasıyla yazdığı şiirleri de tasavvuf içeriklidir. Usta bir hattattı. Çiçekçilikle uğraşarak yeni zerrin ve lale türleri yetiştirmiş, İbrahim I tarafından serşukûfeci (baş çiçekçi) ilan edilmişti (1642)
Kaynak: Büyük Larousse
