SARMAŞIK a.
1. Ağaçların gövdelerine ve duvarlara sarılan ya da yerde topraklara yayılan sarılgan ve tırmanıcı bitkilerin genel adı.
2. Orman sarmaşığı, hepyeşil yapraklı sarılgan bitki. (Bil. a. Hedera helix; sarmaşıkgiller familyası.) [Bk. ansikl. böl.] || Tarla sarmaşığı ya da kuzu sarmaşığı ya da çit sarmaşığı, dünyanın her tarafında, özellikle Akdeniz havzasında yaygın, tırmanıcı, çokyıllık otsu ya da yarı çalımsı iki bitki cinsine (convolvulus ve ğalystegia) verilen ad. (Sarmaşıkgiller familyası.) [Bk. ansikl. böl ]
—Geom.Sarmaşık eğrisi. Düzlemin OP=MQ eşitliğini gerçekleyen P noktalarının geometrik yeri olan T eğrisi, burada O değişmez bir noktadır, M bir e eğrisini, Q değişmez bir D doğrusunu çizmektedir, öyle ki, O, P, M, Q doğrusal noktalardır. (r, C nin O ya ve D doğrusuna göre sarmaşık eğrisidir.) [Eğriye, bir yer sarmaşığı yaprağının çevresiyle olan benzerliğinden dolayı bu ad verilmiştir.] || Dik sarmaşık eğrisi ya da Diokles sarmaşığı, C bir çember, O da değme noktasının çapça karşılığı olan nokta olduğunda elde edilen sarmaşık. (Descartesçı denklemi x• (x2 + yJ) = a-y! biçimindedir.)
—ANSİKL Orman sarmaşığı (Hedera helix) büyük boyutlara varan ve dallarından kökümsü yapışkan sülükler çıkaran odun gövdeli tırmanıcı bir ağaççıktır Yüzlerce yıl yaşayabilir. Yaprakları hepyeşil, almaşık, uzun saplı, tırtıklı ve renklidir. Çiçekleri erdişidir ve demetimsi şemsiye halinde topludur. Meyvesi genellikle sarı ya da morumsu siyah olur, zehirlidir. Bitki saponin içerdiğinden çamaşır yıkamada renklendirici olarak kullanılır.
Karadeniz bölgesi ormanlarında bulunan ve bahçelerde süs bitkisi olarak da yetiştirilen orman sarmaşığının kurutulmuş çiçekli ve yapraklı dalları eskiden halk hekimliğinde müshil, âdet söktürücü ve kurt düşürücü olarak kullanılırdı. Çok zehirli olduğundan kullanımı bugün hemen hemen terk edilmiştir. Taze yaprakları, dışardan, çıbanların üzerine konulduğunda olgunlaşmalarına yardım eder. Kafkas orman sarmaşığı (H. cotchica) yapraklarının daha büyük olması ve meyvesinin siyah renkli olmasıyla ayrılır ve onun gibi kullanılır.
• Tarla sarmaşığı (kuzu ya da çit sarmaşığı), Anadolu'da çok yaygın bir türdür. Yaprakları almaşık, bütün, tırtıllı ya da dilimli yürek biçimindedir. Çiçekler yaprakların koltuğunda tek tek ya da seyrek talkım halinde bulunur. Çanak 5 çanakyapraklı ve bürgülü (calystegia cinsi) ya da bürgüsüz (convolvulus cinsi) olur. Oldukça büyük olan bitişik taçyapraklı tacı yuvarlak kenarlı bir huni biçimindedir. Meyvesi açılgan bir kapsüldür (Bu sarmaşıkların [calystegia ve convolvulus cinsleri] 200 kadar türü vardır. Bazıları süs bitkisi olarak bahçelerde yetiştirilir.)
Kaynak: Büyük Larousse