SCHUBERT (Franz), avusturyalı besteci (Viyana 1797 - ay. y. 1828). Babası, Viyana’nın dış semtlerinden Lichtental'de oturan bir ilkokul öğretmeniydi. Ondan biraz keman öğrendi. 11 yaşındayken, besteleme konusundaki olağanüstü yeteneği ortaya çıktı. 1808’de burslu olarak saray capellasına girdi. Bu sayede Stadtkonvikt’te ücretsiz öğrenim gördü, 1813'ten başlayarak Salieri'nin derslerini izledi. 1814'te Gretchen am Spinnrade ve 1815’ te Erlkönig başlıklı lied çevrimlerini besteledi ve alman liedi alanında uzmanlaştı. Kısa bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra Franz von Schober ile dostluk kurdu. Kont Johann Esterhâzy’nin kızlarına müzik öğretti (1818).
Schubert tüm yaşamı boyunca para sıkıntısı çekti ve yayıncılar tarafından âdeta sömürüldü. Pek hırsı olmayan, özgürlük düşkünü, alçakgönüllü ve içe kapanık bir insandı; aralarında Mayrhofer ve Bauernfeld gibi şair ve yazarların, ressam Schvvind'in ve liedlerinin yorumcusu tenor Michael Vogl’un da bulunduğu dar bir sanatçı çevresiyle kurduğu ilişkiyle yetindi. Yapıtlarından çoğu, sağlığında yayımlanmadı (Do majör senfoni’si ancak 1839'da Leipzig'deki Gevvandhaus'ta, "bitmemiş” denen 8. senfonisiyse 1865'te Viyana’da çalındı); ustalık yapıtlanndan çoğu, yalnızca özel toplantılarda, dostları Lang ya da von Spaun tarafından seslendirildi. Schubert'in yapıtlarına ayrılmış tek konserde, ölümünden birkaç ay önce Viyana'da 1828 martında düzenlendi. Singspiel, opera (Atfonso e Estrella, 1822) ve oratoryo alanlarında büyük bir varlık gösteremeyen Schubert, nitelikli orkestra yapıtları (örneğin Rosamunde oyununa müzik, 1823), uvertürler ve on senfoni ("Trajik senfoni” denilen do minör IV. 1816; "Bitmemiş senfoni" denilen si minör VIII. 1822; “Büyük senfoni” denilen do majör VII. 1825-1828) bıraktı. Dinsel yapıtları arasında latince motetler (Salve Regina), çoğu büyük çaplı ve etkileyici sekiz missa vardır. Ama Schubert iç dünyasını, en iyi, klasik yapıda 23 piyano sonatı, çok sayıda iki ya da dört el için dans müziği (deutsche lânze, lândleı; valsler vb.), beş parçalık Klavier-stücke (1816), altı parçalık Moments musicaux (1823-1828) on bir parlak impromptu (1827-28), VVanderer -Fantasie (1822) ve dört el piyano için "Fa" minör fantezi (1828) ile dile getirmiştir Üs
tün yapıtlar olan oda müziği yapıtları içinde, keman-piyano sonatları, arpeggione (bir tür çello) ve piyano için bir sonat (1824), piyanolu iki büyük üçlü (si bemol, 1826; mi bemol, 1827), on beş dörtlü (bunlardan Genç kız ve ölüm 1824 önemlidir), do majör bir yaylılar beşlisi (1828) ve yaylılarla piyano için Alabalık beşlisi (1819) vardır Altı yüze yakın liediyle Schubert, Beethoven, Schumann ve Wolf gibi, bu romantik türün büyük ustalarından biri sayılır. Genellikle seçtiği şiirlerin edebi değerine önem vermeyen Schubert, önceleri Müller ve başka küçük yazarların şiirlerini bestelerken sonradan Heine ve Goethe'nin metinlerini yeğledi. Müziği, şiirin duygusal atmosferine uydurmaya dikkat etti ve metindeki imgeleri, genellikle betimleyici bir piyano eşliğiyle güçlendirdi. Melodi yaratmadaki gücü özellikle birden çok kıtadan oluşan li- edlerinde ve daha serbest yapılı baladlarında belirgindir Bağımsız parçalan (Gretchen am Spinnrade. Erlkönig, Alabalık. Genç kız ve ölüm, Serenat, Ave Mana vb.) dışında, iki önemli çevrimi (Güzel değirmenci kız, 1823; Kış yolculuğu, 1827) ve son liedlerinden oluşan çevrim (Kuğunun şarkısı [Der Atlas, Der Doppelgânger], 1828) ayırt edilir. Gerek vokal, gerek çalgı yapıtlarında, kimi zaman popüler, kimi zaman da titizlikle işlenmiş olan melodinin, yapıtın büyüleyiciliğindeki payı, armoniden daha çoktur. Çoğu kez geniş gelişme bölümlerine yer veren üslubu, majör ve minör garip bir belirsizlik içinde birbirini izlerken, incelikli geçkiler ve son derece kişisel katkılarla dokunur. Schubert’in Mozart'ınkine daha yakın olan müziği, çağdaşı filozof ve isyankâr Beethoven’in sanatının tersine- içten, doğal ve şiirseldir.