AERARIUM

Roma cumhuriyeti döneminde kamu hâzinesinin adı.

İlk önce, Forum'da, Saturnus tapınağı'nın podiumunda korunan hazine, tapınağın adıyla anıldı (Aerarium Saturni). Hazine, senatonun denetiminde kent quaestor'u tarafından yönetilirdi; harcamalara yalnızca senato izin verebilir, hâzinenin kaynağını tribu- tum, yani illerden toplanan vergiler ve ganimetler oluştururdu, imparatorluk döneminde, başka bir kamu kasasının, imparatora bağlı feo/s’un ortaya çıkmasıyla bu hazine önemini yitirdi. İki vali tarafından yönetilen Aerarium Saturni önemli gelirlerinin çoğundan yoksun kaldı. İ.S. III. yy.'daysa Roma'nın belediye kasası durumuna dönüştü.

Augustus döneminde yeni bir kasa, Aerarium Militare (İ.S. 6) kuruldu; bu kasa askeri bir vali tarafından yönetilir, vergilerle beslenirdi (mirasların yirmide biri, köle satışlarının ve azatların yüzde biri...) ve lejyonerlerle yargıçların emekli aylıklarına ayrılmıştı.