SUVERME a. Metalürj.
1. Yüksek sıcaklıkta göstereceği kararlı yapıyı (ya da bundan türetilen bir başka yapı) çevre sıcaklığında da sürdürebilmesi için bir metalürji ürününe ani soğutma yöntemiyle uygulanan ısıl işlem. (Suverme çeliklerde örneğin sertleşme gibi bir özellik değişimine yol açar.) [Bk. ansikl. böl.]
2. Suverme derinliği, metal bir parçanın çeşitli noktalarında özellikle yüzeyi ile özü arasında suverme işleminden etkilenen kalınlık. || Suverme sıvısı, suverme işleminin uygulandığı sıvı. || Suverme suyu, suverme işleminde soğutucu olarak kullanılan su. || Suverme süresi, austenitleme işleminden başlayarak parçanın suverme ortamından çıkarılmasına dek geçen süre. || Suverme yağı, suverme işleminde kullanılan özel karışımlı sıvı yağ. || Sıfıraltı suverme, bir metalürji ürününe çok düşük sıcaklıkta uygulanan suverme işlemi. (Sıfıraltı suverme işleminde genellikte kuru buz kullanılır [-79 °Cj. Kimi durumlarda, özellikte takım çeliklerinde aşınmaya karşı dayanımı artırmak için daha düşük sıcaklıkta [sıvı azot, -195 °C] uzun süren bir işlemden yararlanılır.) || Ters suverme, gri dökme demirden bir parçanın içinde sementit oluşumu (beyaz ya da benekli yapı). || Yeniden suverme, bir metal ya da alaşıma yeniden suvermek eylemi; bu parçalara ikinci kez uygulanan suverme işlemi.

—ANSİKL. Metalürj. Bir metal ya da bir alaşıma suverme işlemi uygulayabilmek için bu metal ya da alaşımın metalografik bileşenlerinin sıcaklığın yükselmesine bağlı olarak nitelik ve oran bakımından belli bir değişime uğraması gerekir. Bu nedenle suverilecek ürün, yapısal bir değişime denk düşen bir dönüşüm sıcaklığının üzerinde ısıtılır, işlenecek parçanın her noktasında belli bir sıcaklığa erişmek gerektiğinden, gerçek anlamda bir suverme, uygun bir ortamda ani bir soğutma işlemiyle gerçekleştirilir; böylece ancak yüksek sıcaklıkta kararlı olan bir yapının ortam sıcaklığında da bu kararlılığını koruması sağlanır. Kimi zaman soğutma ne denli hızlı olursa olsun sıcakta kararlı olan bir yapıyı korumak mümkün olmaz ve dolayısıyla yarıkararlı ya da ara yapı denen bir yapı elde edilir: örneğin çeliklerin durumu böyledir. Suverme işlemiyle değiştirilmek istenen en temel özellik sertliktir. Suverme çeliklerde yüksek bir sertliğe yol açsa da (örneğin karbon oranı % 6 olan bir çelikte tavlanmış durumda Brinell sertliği 200, suverilmiş durumda 700'dür), kimi bakır alaşımları ite kimi hafif alaşımlarda tavlanmış duruma göre suverilmiş durumda daha düşük sertlikler elde edilebilir.

• Suverme etkenleri. En önemli suverme etkenleri şunlardır:
1. suverme sıcaklığı, parçaya uygulanması gereken en yüksek sıcaklıktır ve alaşımın dönüşüm sıcaklığından 50 °C daha yüksektir. Çeliklerde bu sıcaklık demir-kar- bon alaşımlarının denge diyagramıyla tanımlanır; bu diyagram, gama demir'de katı bir karbon çözeltisi olan austenit fazının sıcakta kararlı bölgesini verir;
2. soğutma hızı, suverme ortamının sıcaklığına ve türüne göre değişir. En çok kullanılan suverme ortamları ya da banyoları su, sıvı yağ, petrol, salamura, tuz banyoları, erimiş kurşun, durgun ya da üflenmiş hava, sıvılaştırılmış gazlardır. Suverme ortamının soğutma etkisi, ortamın ısıl iletkenliğinin yüksekliğine, hacminin yeterliliğine, parçanın çeşitli bölümlerinin yenilenen ortamla temasını kolaylaştıran sürekli çalkalanmaya bağlı olarak daha da artar. Soğutma hızı dönüşüm noktalarının sıcaklığını değiştirerek bu bölgelerde özel bir bileşenin ortaya çıkmasına yol açar; her çelik için ayrı bir kritik suverme hızı tanımlanabilir;
3. alaşımın kimyasal bileşimi. Suverilecek alaşımın kimyasal bileşimi, kritik suverme hızını etkiler. Krom, nikel, manganez gibi kimi elementler, suverme anında çeliklerin davranışını değiştirir. Katılma elementlerinin uygun bir bileşimine bağlı olarak havada normal soğutma yoluyla marten- sitli bir suverme yapısı elde edilebilir; bu tür çeliklere, havada kendi kendine sertleşen çelik ya da "hava çeliği" denir
Katılma elementleri çeliklerde ayrıca suverme derinliği'ni artırır. Bu olayın, özellikte büyük boyutlu parçalarda büyük önemi vardır: katılma elementleri, suverme etkisini derinlemesine homojenleştirir;böylece parçanın içinde ve yüzeyinde, yani aynı parçanın farklı kalınlıktaki bölümleri arasında özdeş bir yapının oluşmasını sağlar. Bu etki özellikle nikel, krom, manganez ya da molibden katılarak daha da artırılır.

• Suverme yöntemleri. Belli başlı dört çeşit suverme yöntemi vardır:
1. normal suverme; bu yöntemde önceden ısıtılan parça, hızla suverme teknesine daldırılır ve soğuma süresince çalkalanır;
2. izoterm suverme; kademeli, aşamalı ya da kesikli de denen izoterm suverme yönteminde, parça önce normal suverme sıcaklığına dek ısıtılır; sonra 200-700 °C arasındaki bir sıcaklıkta bir banyoda belli bir süre soğutulur; bu süre içinde austenit, az ya da çok tam bir ayrışmaya uğrayarak “beynit" denen özel bir bileşene dönüşür. Parça daha sonra su içinde ya da havada soğutulur, izoterm denen bu işlem, normal suverme yöntemiyle elde edilen yapılardan daha üstün mekanik özellikler taşıyan yapıların elde edilmesini sağlar (sertliğin artırılması, kırılganlığın en aza indirilmesi). Kademeli soğutma ayrıca iç gerilme, soğuma çatlakları ve biçim değiştirmelerin neden olduğu suverme özürlerini azaltır. Patent tavı, sert çelik tellere uygulanan izoterm bir suverme yöntemidir;
3. hamlaçla suverme; bu yöntemde işlenecek parçanın ilgili bölümü hamlaç aleviyle ısıtıldıktan sonra su serpilerek ani bir soğutma işlemine uğratılır; dişli çarklarının dişlerine, mil üzerine monte edilen kamlara, takım tezgâhlarının sürtünme yüzeylerine bu yolla suverilir;
4. indükleme yoluyla ısıtarak suverme ya da yüzeysel suverme; bu yöntem genellikle dönel profilli küçük boyutlu parçalara uygulanır. Parça, yüksek frekanslı bir akım geçirilen bir indükleyici içine yerleştirilerek ısıtılır istenilen sıcaklığa erişildiğinde akım kesilir; parça indükleyici boyunca açılmış deliklerden fışkıran su jetiyle ya da bir su teknesine daldırılarak soğutulur.
Kimi izoterm suverme usûlleri dışında, doğrudan ham suverme parçalarının kullanılması çok enderdir: bu durumda suverme uygulamasından doğan iç gerilmeleri gidermek ya da suverilmiş ürünün kimi mekanik özelliklerini azaltarak geliştirmek için tamamlayıcı bir menevişleme işlemi uygulanır.