SÜLFAMİT a. (fr. suttamide). Kim.
1. Sülfürik asidin, formülü H2N—S02—NH2 olan, suda çok az çözünen ve 91 °C'ta eriyen azotlu bir türevi.
2. Sülfonamit- lerin yaygın adı. (Eşanl. SÜLFONAMİT.)
3. Eczc. Sülfanilamit türevi sentetik ilaç. (Gram pozitif ve Gram negatif mikropların birçoğu üzerinde bakteriyostatik, yüksek derişimlerde ise bakterisit etki gösterir. Bu nedenle “kimyasal antibiyotik” olarak adlandırılır.) [Bk. ansikl. böl ]

—Bakteriyol. SCılfamide dirençlilik, bazı bakteri soylarında beliren sülfamitlere karşı direnç kazanma özelliği. (Kromozom ya da plazmit kaynaklı olabilir.)

—-Ted. Sülfamit tedavisi, ilaç olarak sülfa- mitler kullanılarak yapılan tedavi.

—ANSİKL. Eczc. Etkisi ilk kez 1935 yılında Domagk tarafından açıklanan ve daha sonra Fransa'da Fourneau ve arkadaşları tarafından incelenen sülfamitler, bakteri enfeksiyonlarına karşı ilk kullanılan kimyasal ilaç grubunu oluşturur. Mikroorganizmalarda protein yapımı için gerekli olan folik asidin biyosentezini durdurmak suretiyle etki gösterir. Etki sürelerine, etki gösterdikleri yere ve çözünürlüklerine göre sınıflandırılır. Buna göre kullanılacağı yerler ve dozları belirlenir.

• Antibakteriyel sülfamitler
1. Vücuttan hızla atılan sülfamitler: serumdaki yan ömrü 8 saati geçmediğinden yeniden ve yüksek dozda alınması gerekir. Bu grupta süratle ve yüksek miktarlarda idrarla atılan idrar yolları sülfamitleri yer alır. Bunlar idrar yolları düzeyinde etkin bir konsantrasyona erişir ve bakterisit etki gösterir (örneğin sülfametizol).
2. Yarı retard sülfamitler: serumdaki yarı ömrü 9-24 saat arasındadır (örneğin sülfadiazin).
3. Retard sülfamitler: bakteriyostatik etkisi 24 saatten 65 saate kadar sürer (örneğin sülfadimetoksin, sülfametomidin).
4. Bağırsak sülfamitleri: bağırsak florası tarafından hidroliz edildikten sonra etki gösterir (örneğin sülfaguanidin, süksinilsülfatiazol).
5. Lokal kullanılan sülfamitler: akne ve saçlı deri seboresinde kullanılan sülfasetamit, yanıklarda kullanılan gümüşsülfadiazin.
Sülfamitlerin kullanım alanı, sıtma ve cüzama karşı mücadeleye kadar yaygındır. Sülfamitlerin antibakteriyel etkisi, bir primidin türevi olan trimetoprim ile kombine edilmesiyle artar. Mantar enfeksiyonlarında kullanılan antibiyotiklerle birlikte de verilebilir.

• Hipoglisemiyan sülfamitler: bunlar çeşitli ornatma türevlerini taşıyan arilsülfonilüre türevleridir Kan şekerini düşürücü etkileri 1942’de Montpellier'de Jambon tarafından bulunmuştur. Karaciğer ve pankreas üzerine etki gösterirler. Langerhans adacıklarının beta hücrelerini uyarırken bir yandan da, glukagon salgılayan alfa hücrelerinde tutukluk yapar ve kan glukozunun karaciğerde glikojen şeklinde tutulmasını sağlar. Şeker hastalığının bazı türlerinde kullanılır ve kontrendikasyonları çoktur. Ensülin ya da biguanitlerle birlikte de verilebilir. idrarla atılmalarına göre, kısa yarı ömürlü (10 saatten az, örneğin tolbutamit) ve uzun yarı ömürlü (24 saatten fazla, örneğin glibutamit) olarak gruplandırılabilirler.