Tarihi Yapılar - Versay Sarayı (Le château de Versailles, Fransa)

Versay Sarayı (Versay Sarayı ve Bahçesi, UNESCO Dünya Mirası)
MsXLabs.org

Ülke: Fransa
Tür: Kültürel
Kriter: i, ii, vi
Referans: 83
Bölge: Avrupa ve Kuzey Amerika
Dünya Miras Listesine Alınma Tarihi: 1979 (3. Oturum)
Uzatma: 2007
- * Dünya Mirası resmî listesi
- ** UNESCO resmî sınıflandırması

Versay Sarayı, başta Paris olmak üzere ülkenin en büyük ve güzel saraylarından biridir. 1668 yılında XIV. Louis, aynı anda 20.000 kişiyi barındırabilen, Avrupa’nın en büyük saraylarından birisini yaptırmıştır. Binaların projeleri Louis La Vau ve Jules Hardouin-Mansart, iç dekorasyonu Charles le Brun, bahçeleri ise büyük peyzaj mimarı Andre Le Notre tarafından tasarlanmıştır. Sarayın içi kadar bahçeleri de görülmeye değerdir.

Versay Sarayı'ndan bir görünüm

Versay Sarayı ya da Versailles Sarayı, (Fransızca: Le château de Versailles) tarihi bir Fransız şatosudur. Sarayın ilk binasının yapımına 1661'de başlanmıştır, daha sonra değişik zamanlarda genişletilmiştir. Saray, günümüzde müze olarak kullanılır. Versailles sarayı çok geniş planlanmış olması yönüyle tipik Fransızdır. Roma İmparatorluğu'ndan sonra ilk defa bu sarayda büyük ölçüler kullanılmıştır. Bunun sebebi ise zengin ve merkezi krallık yönetimiydi. İtalya, Almanya ve İngiltere'de siyasi ortamlar farklı oldugu için Versailles Sarayı gibi saraylar uzun süre yapılamadı.
Sarayın ilginç bir özelliği olarak yapımında tuvalet ve banyo düşünülmemiştir. Bunun sebebi o zamanki asillik anlayışında, asillerin istediği yerde ihtiyaçlarını giderebileceğidir. Bu sebeple Avrupa'da yaygın olarak Versailles Sarayı'nın kokusunun "Avrupa'daki tüm saraylardan eşsiz" (Memoirs: Duc de Saint-Simon) olduğu söylenirdi. 1768 yılına kadar da sarayda işleyen tuvalet yoktu. 1789 yılında Fransız Devrimi'nden sonra bütün sarayda sadece 9 tane tuvalet vardı ve bunlar sadece kral ve yakın aile üyelerine aitti. Sarayın geri kalan çalışanları lazımlık kullanırdı ve bu kokular daire ve genel atmosfer ile çalışanların giysilerini tamamen sarardı. Yasaklanmış olmasına rağmen lazımlıklar genellikle çalışanlar tarafından oda pencerelerinden dışarı boşaltılırdı.

Yapım Aşamaları
Sarayın inşaatına XIII. Louis çağında başlanmıştır. Sarayın gelişiminde genel olarak 4 aşama görülür:

XIII. Louis tarafından yaptırılan tuğla ve taştan küçük av köşkü.
XIII. Louis tarafından yaptırılan köşk Le Vau tarafından biraz büyütüldü.
XIV. Louis köşkü çağın ünlü mimarı Jules Hardouin-Mansart tarafından tekrar büyüterek saraya bugünkü klasik şeklini verdirdi.
XV. Louis zamanında Ange-Jacques Gabriel saraya avlu kanatlarını ilave etti.

Mimari Özellikleri
Versailles, Fransız barokunun sonu ve klasik üslubun başıdır. Louvre gibi Fransız tarihini özetler. Versailles Sarayı'nın bahçe tarafındaki cephesi Le Vau'nun son eseridir ve en klasik Fransız mimarisine örnek olmuştur. Mermer avlu çevresinde üç farklı bina gurubu vardır. 14. Louis bu küçük şatoyu muhafaza etmek istediğinden mermer avluya iki kanat ilave ettirmişti. Binanın merkezinde bahçelerin aksına göre ayarlatmıştır.Mimar J.H. Mansart, Le Vau'nun merkezde kalan binasını tamamlamak görevini üstüne alınca, bahçe tarafında Le Vau tarafından yaptırılmış terası kaldırarak binanın planına birlik kazandırmıştır. Mansart'ın klasik rasyonalizmine göre degişen binada yan kanatlar inşa edilmiştir. Mansart saray binasında Le Vau'nun elevasyonunu muhafaza etmiş fakat cephe bu son şekliyle 540 m. uzunluğuna ulaşmıştı.
İç mekân dış cepheden daha başarılıdır. Sarayın içindeki tören odaları uzun bir aks üstüne dizilmiş olup birbirlerine açılırlar. Bütün saray kralın yatağı, odası ve dairesi etrafında düzenlenmiştir. Hanedan prenslerinin, saraylıların daireleri, bakanların büroları, kabul, eğlence, tapınma ve gezinti yerleri kesin bir plan ve perspektif kombinasyonu içerisinde düzenlenmiştir. Sarayın en önemli yerlerinden ikisi Aynalar Galerisi ve Şapeldir.

Versay Sarayı’nın Önemli Bölümleri
Chateau (Saray): Louis, malikâneyi Fransa’nın politik güç merkezi haline getirmiştir. Yapı içinde birçok önemli bölüm bulunur.
Aynalı Salon (Galerie des Glaces): Sarayın rehbersiz gezilebilen bölümleri arasında yer alır. Kaldırılan merkezi terasın bulunduğu yere yapıldı, merkezi bloğun esas tarafındaki bütün uzunluğu kaplar. İç dekor Le Brun tarafından yapıldı. Sakin bir barok ve trompe-L’oeil kullanıldı. Bu galeri saraya yumuşak bir barok hava getirmiştir. Bütün duvar uzunluğu boyunca kullanılan aynalar sayesinde sağır duvarda pencereli duvar kadar aydınlık olması sağlanmıştır. Galeri bundan başka yeşil mermerle kaplanmıştır. Salonun tavanındaki resimler Le Brun'un eseridir. 1782'de kurulan ABD ile İngiltere arasındaki anlaşma ve 1. Dünya Savaşı’nı sonlandıran, mağlup Almanya ile müttefikler arasındaki Versay Barış Anlaşması (1919) bu salonda imzalanmıştır.

Aynalar Galerisi

Formel Bahçeler: Geometrik şekillere sahip bahçeler sarayın en dikkat çekici yerlerinden biridir.
Salon De Venus, sarayın görkemli mermer salonudur. Salonun ortasında XIV. Louis’in heykeli yer alır. Beyaz ve altın sarısı ahşap eşyalarla dolu Kraliçenin Yatak Odası bir diğer önemli bölümdür.
Salon d’Apollon, XIV. Louis’in taht odasıdır. Sarayın en önemli bölümlerinden biridir.
Chapelle Royale (Şapel): Fransa’nın en güzel Barok yapılarından biri olarak kabul edilir. 1710 yılında tamamlanan şapel etkileyici bir görünüme sahiptir. Strüktür olarak binaya kaynamamıştır, fakat iç mekân olarak çağın en başarılı örneğidir. Aix şapelinde olduğu gibi, kare payeler ve kemerlerden meydana gelen bir alt strüktür üstünde ince sütunlar yükselir. Oval yarım oval planlı şapelin ışığı galeri ve kelerestori pencerelerinden gelir. Şapelin dekorasyonu bir sonraki rokay çağının mimari üslubunun habercisidir. Planı bozmayan hafif kabartmalar, onu aralıklarla canlandırarak rokay üsluba öncülük ederler. Org dekorasyonunuz zenginliği tipik baroktur, detaylarda ise gotik çağda olduğu gibi pitoresk araştırmaların geri geldiği görülmektedir.
Grand Trianon: Bu küçük saray XIV. Louis tarafından, sarayın bunaltıcı havasından kaçmak ve metresi Madame de Maintenon ile yalnız kalabilmesi için 1687 yılında yapılmıştır.
Petit Trianon: 1762 yılında XV. Louis için dinlenme yeri olarak yapıldı.
Bunlar dışında; Mermer Avlu, Neptune Çeşmesi, Latona Çeşmesi, Kraliyet Ahırları ve L’Opera, Versay Sarayı’nın en önemli gezi noktaları arasında yer alır.

Peyzaj ve Bahçe
Versailles Bahçeleri, Versailles Şatosu’nun en önemli özelliklerindendir. Versailles Sarayı'nın bahçe mimarı, aynı zamanda Vaux Sarayı'nın bahçe mimarı olan Le Notre'dur.
Sarayın batısındaki Versailles kasabası tarafından başlayan bahçe, esasen sarayın arka tarafına yerleştirilmiştir. Büyük kanalın çevresine toplanmış olan asimetrik planlı arka bahçe, sonradan yapılan şehircilik planlarında da etkili olmuştur. Kasaba üç geniş cadde tarafından bölünür, diğer yollarda dik açılarla kesişirler. Paris ve Saint-Cloud’dan gelen bu üç yol sarayın ön avlusundaki kralın atlı heykeline doğru yönelir ve bu alanda birleşirler. Rönesans ve barok mimarilerinde o kadar önemli olan merkezi plan, buradaki uygulama ile asrın en önemli örneği olmuştur.
Sarayın kasabaya bakan cephesinde, ahırlar ve servis avluları bulunmaktadır. Dekoratif bahçe çok akıllıca arka tarafa yerleştirilmiştir.
Haç şeklinde olan Büyük Kanal, iki mil uzunluğunca ormanlar arasından geçer. Ağaçlar arasında, sonsuz paralel veya radyal yollar, bunların etrafında budanarak şekillendirilmiş yeşillikler tarafından sınırlandırılan çiçek paralelleri, su bahçeleri, merdivenler ve köşkler vardır. Geniş teraslamalar, yolların perspektivlemeleri, bitki ve ağaçların düzeni, su oyunlarının hepsi bir geometrik düzen içerisindedir.
Le Notre amacını gerçekleştirmiş ve tabiata hakim olmuştur. Bu şekliyle bahçenin Barok planı, tabiata böylesine hükmetmekle, büyük kralın şanını da belirtmiş olmaktadır. Zira Büyük Kanaldan saraya uzanan büyük caddenin aksında kralın yatak odası vardır ve bu oda aslında kompozisyonun merkezidir.

Derlemedir.

MsXLabs Üye Girişi