Arama

Parşömen Nedir? - Tek Mesaj #5

Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
30 Kasım 2015       Mesaj #5
Safi - avatarı
SMD MiSiM
PARŞÖMEN a (fr. parchemın; geç lat. pergamena; yun. pergamene, Bergama derisi'nden). Yazmaya, cilt yapımına ve daha başka işlere yarayan düz yüzeyli saydam ya da donuk malzeme (Kireç suyundan geçirilmiş sepilenmemiş koyun, keçi, domuz ya da eşek derisinden elde edilir.) [Bk. ansikl. böl ]

—Bot. Bazı bezelye ya da fasulyelerde badıçların sklerankimalı iç tabakası.

—Kâğ. san. Parşömen kâğıdı, sülfürik asit etki ettirilerek yüzeyi sertleştirilmiş, organik sıvıların (yağlı maddeler, sıvı yağ, gres vb.) sızmasına, suya, hatta kaynar suya karşı dayanımı artırılmış kâğıt. (PERGA MENT KÂĞIDI ya da SÜLFÜRİZE KAĞIT da denir.)

—Tekst. Parşömen kâğıdı, penye yün iplikçiliğinde, ilayerlı çekme makinesinin üst alıcı silindirleri üzerine yapıştırılan parşömen bandı. (Bu bandın uzunluğu, silindirin çember uzunluğundan fazladır; bu fazlalık bölüm, her dönüşte yün şeridine, tozların ve şardon artıklarının dışarı atılmasını ve liflerin birbirinden ayrılmasını kolaylaştıran hafif bir sarsıntı verir.)

—ANSİKL. Hâlâ bazı parşömenciler tarafından uygulanan eski parşömen hazırlama biçimi şöyle özetlenebilir: bilinen nehir çalışmasından sonra deri, gergi tahtası (gergef) üzerine bir ip ya da takız sistemiyle yerleştirilir; bu durumda özel bir bıçakla derinin iç yüzündeki et parçaları temizlenir; bıçağın sırtı deri yüzünün perdahlanmasında kullanılır. Daha sonra iç yüzü kireçle dış yüzü kuru olarak süngertaşıyla zımparalanır ve deri çerçeve üzerinde zamanla kurumaya bırakılır. Çerçeveden çıkarılan deri, yüzeyindeki kabartıları ortadan kaldırmak için kazınır ve yeniden süngertaşıyla parlatılır Ardından dış yüzü ince bir jelatinli yapışkan ya da nişasta tabakasıyla sıvanır. Günümüzde de riyi elle temizleme ve bitirme işlemlerinin yerini mekanik yöntemler almıştır; ama gergi tahtasında kurutma, hâlâ büyük dikkat gerektiren bir iştir. Çünkü deri, gerginliğe bağlı olarak beyaz, donuk ya da yarı saydam olacak biçimde kurur. Günümüzde beyaz parşömen başlıca vurmalı çalgılarda (davul, kasnak, timba, vb.), yarısaydam parşömen ise lambalarda kullanılır; parşömenin eski kullanım alanları (minyatür, bazı lüks baskılar, ciltler, vb.) bugün de geçerlidir.


Kaynak: Büyük Larousse