AĞRI dağı,
esk. Ararat, Türkiye'nin en yüksek dağı (Büyük Ağrı 5 137 m). Doğu Anadolu’nun simgesi olan ve İranlIlar’ ın Kuhi Nuh dedikleri Ağrı, batıda hâlâ Ararat adıyla bilinir. İğdır ovasının güneyinde, K.-B.-G.-D. doğrultusunda, yukarı kesimleri 35 dereceye varan dik eğimlerle yükselen Ağrı, yaklaşık 1 200 km2'lik bir alanı kaplar. Etek çevre uzunluğu 130 km’yi bulur. Tepesi, Türkiye’nin en büyük takke buzuluyla örtülüdür. (AĞRI BUZULU.) Strato-volkan türünde genç bir volkan yapısı olan dağ, binlerce metre kalınlıktaki andezitik ve bazaltik lavlardan, breşlerden ve tüflerden oluşur. Bu volkanik malzeme Pliyosen ve hatta Pleistosen tortullarını örter, 3 000 m'den başlayarak ortak bir taban üzerinde yükselen iki belirgin koni oluşturur.

Bunlardan K.-B.’da ki Büyük Ağrı (asıl Ağrı), ondan Serdarbulak geçidiyle ayrılan G.-D.’daki Küçük Ağrı'dır (3 896 m), ikisinin çevresinde de çok sayıda parazit koni ve daha taze lav akıntıları vardır. 1840’taki bir heyelan sırasında meydana gelen gürültüler ve toz bulutları önce bir patlama belirtisi sanıldı, ancak sonradan bunun doğru olmadığı anlaşıldı. Ağrı, jeolojik ve jeomorfolojik bakımdan genç, ancak geçmişte etkinlik gösterdiğine ilişkin bilgi olmayan sönmüş bir yanardağdır. Dağın dik yamaçları doruktan etekiere doğru uzanan derin ışınsal vadilerle yarılmıştır. Bitki örtüsü ve su kaynakları yönünden fakirdir. Aşağı kesimlerde çalılıklar ve yaylacıların davar beslemek için yararlandıkları otlaklar bulunur.

Halk arasında uzun süre ulaşılamayacağına inanılan Ağrı doruğuna ilk kez 1829’da F. Parrot yönetimindeki bir grup tırmandı. Onları Antonomof (1834, 1843), VVagner ve Abich (1845), Chodsko (1850), Monteith ve Stuart (1856) izledi. Cumhuriyet döneminde türk dağcılar da hemen her yıl doruğa ulaşmayı başardılar. Görkemli bir dağ olan Ağrı, efsanelere (NUH'UN GEMİSİ), edebiyat yapıtlarına (AĞRI'DAĞI EFSANESİ) konu oldu.