POTA a. (fara, pata; hazine, mahzen' den),
1. Kim. ve Metalûrj, Laboratuvarlarda Kimi maddeleri eritmeye ya da kavurmaya yarayan, metal ya da ateşe dayanıklı malzemeden yapılmış küçük kap. (Kröze de denir) (Bk, ansikl böl,]
2. Birbirinden çok farklı şeylerin bir araya geldiği, birbirine karıştığı yer; Anadolu sayısız uygarlığın İçinde eridiği bir potadır

—Camc. Cam yapımında kullanılan, ısıya dayanıklı toprak kap (Camcı potaları, belli topraklardan seçilmiş çok İnce kille yapılır. İçindeki cam yüzeyinin fırın atmosferiyle temas ettiği açık potalar ve cam yüzeyinin bu atmosferden yalıtlandığı kapalı potalar olmak üzere iki türdür.) || Atma potası, cam ûflevicinin işlemek üzere cam aldığı pota. || Ölçü potası, kristal fabrikalarında kurşun oksidin saflığını ölçmekte kullanılan saplı küçük pota.

—Isıt, havld. Katı yakıtla yakılan metal bir sobada, ocağın, içine ızgara yerleştirilen deliksiz iç bölümü.

—Kim. Gaz potası, bir su kabı içinde bir gazı toplamak amacıyla üzerine bir deney tüpü yerleştirilen topraktan yapılmış küçük kapsül. || Laboratuvar potası, laboratuvar- larda metalleri yükseltgemeye, erimeyen katı maddeleri kavurmaya (kavurma potası) yarayan, ateşe dayanıklı topraktan yapılmış kal potası.

—Metalûrj. Potada işleme, doğrudan döküm potasında uygulanan çelik arıtma işlemleri. (Bk. anslkl. böl.) || Dökme demir potası, sıvı dökme demiri yüksek fırından karıştırıcı ve çelikhaneye taşımaya yarayan kap (Bk. anslkl. böl.) || Döküm potası, sıvı metali ergitme ya da hazırlama fırınından külçe döküm ya da kalıplama birimine taşımaya yarayan ve içi ateşe dayanıklı malzemeyle döşenmiş olan kap. (Bk. ansikl. böl.)

—Spor. Basketbolda çemberi tutan çarp ma tahtası. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Kim. ve Metalûrj. Pota yapımında kullanılacak hammadde, potaların kullanım alanına göre seçilir. Özellikle labo- ratuvarlarda ve camcılıkta kullanılan potalar, çoğunlukla çimento karıştırılmış ateşe dayanıklı ve daha önceden pişirilmiş kilden yapılır. Analitik kimyada kullanılan potaların yapımında porselen ve platinden yararlanılır. Kurşun oksitleri ve erimiş bakırı soğuran kemik külü, altın ve gümüşün arılaştırdığı kal potasının hammaddesini oluşturur, Kille topaklaştırılmış grafit potalar alüminyum, altın, gümüş, vb gibi kimi metalleri indirgen ortamda ergitmeye yarat. Platin kireç potalarda, sodyum ve potasyum hidroksit gümüş potalarda ergitilir. Özel uygulamalar için ya da çok yüksek sıcaklıklarda kullanılmak üzere korindon, zirkon, magnezya, glusin, grafit, kuvars vb,'den çeşitli potalar yapılır. Potalar dövülerek, kalıba dökülerek ya da preslenerek elde edilir ve kullanmadan önce gerekli dayanım kazandırılmak üzere bir önpişirme işleminden geçirilir. Camcılıkta kullanılan potalar, yalnızca iyice kurutulur. Bir pota kullanıma alınmadan önce, giderek yavaş yavaş yükselen bir sıcaklıkta ısıtılarak kurutulmalıdır. Bu yapılmadığı takdirde ilk uygulamadan hemen sonra bir çatlama meydana gelebilir Potaların biçimi, kullanım amacına göre değişir; dıştan bakıldığında kesik konisel ve yuvarlak biçimde görünürler; tabanları oldukça sağlamdır Sanayide kullanılan potaların sığası, erimiş metalin (bronz) kilogram cinsinden hacmine göre ifade edilir (5’lik pota, 10'luk pota, 100'lük pota vb).

—Metalûrj.
• Potada işleme. Ayrı ayrı ya da birbirini tamamlayacak biçimde doğrudan potada bir arada uygulanan çelik arıtma işlemleri homojenleştirme, oksit giderme ve işlem sıcaklığına getirme, derin püskürtmeyle kükürt giderme (Si.Ca), karbür giderme, aşırı vakum altında hidrojen giderme kalıntıları fiziksel ya da kimyasal yollarla uzaklaştırma ve kimyasal bileşimin son kez ayarlanmasından oluşur. Bu işlemler sırasında şu teknikler kullanıjlir; yansız gaz üfleme ya da indükleme yoluyla karıştırma; toz püskürtme; telleri ya da tozla kaplanmış tel ve plaka parçalarını derine daldırma; vakumla gaz giderme; ark, plazma ya da indükleme yoluyla elektriksel olarak ısıtma ve sıcaklığı ayarlamak için soğuk metalden soğutucular katma; eklenecek demir alaşımlarının niceliğini ayarlama ve işlemden sonra metal yüzeyini yalıtmak için kaplama tozu serpme. Potada İşleme, adi çelikler, beton demirleri ve küçük profiller dışında standartlaş mış tüm çelik türlerine uygulanır.

• Dökme demir potası. Dik potaların kapasiteleri 50-200 t arasında değişir. Daha büyük kapasitelere (450-600 t'a kadar) ulaşmak ya da dökme demiri normal gabaride daha uzak mesafelere taşımak için, uzunluklarına göre "fıçı-pota", "puro-pota" ya da "torpil-pota" olarak adlandırılan çift koni ya da yatay silindir biçimli potalar kullanılır.

• Döküm potası. Dik potaların, 100 kg'lık el potalarından araba ya da köprülü kren- le taşınan 300 t'luk çelikhane potalarına dek çeşitli tip ve boyutları vardır Küçük potalar devrilerek, büyük potalarsa, potanın dibinde bulunan bir kapan, sürgü ya da döner bir tamburla kapatılan döküm memesinden boşaltılır Cürufu tutmak için, sıyırma kepçeli potalar ve çaydanlık tipi po talar denen özel potalar geliştirilmiştir.

—Spor Son zamanlarda genellikle cam elyafından ve sağlam, dayanıklı tahtadan yapılan potanın yerden yüksekliği 2,75 m, eni 1,80 m, boyu 1,20 m'dir Pota üzerinde çemberin hizasında boyu 0,45, eni 0,59 m olan bir dikdörtgen vardır Potalar, yere tutturulmuş dikmeler ya da tavana asılı olarak kullanılır.
Potala ya da Budcfhala ya da Buddha’nm Dağı, Tibet'in semavi hükümdan Avalokiteşvara'nın tanrısal ikametgâhı ve dalailama'nın Lasa'daki sarayı. Saray, VII. yy.'da Songzanganbu tarafından kuruldu; şimdiki saray, 1645'e doğru, dalailama V tarafından inşa ettirilmiştir İki yanında 2 yuvarlak kulesi, 1 000 penceresi ve 178 m yüksekliğinde 13 katıyla, dev boyutlu gerçek bir tahkimli kent görünümünde olmasına rağmen, hafif yamuksal biçimi, dikdörtgen pencereleri ve düz damlarıyla (saf altınla kaplıdır) himalayaötesi mimarisinin tipik bir örneğini oluşturur Tapınaklar, daireler, kütüphaneler, avlular, taraçalar, koridorlar, cenaze pagodalarıyla dolu bu hayranlık uyandırıcı eşsiz yapı, günümüzde halkın serbestçe gidip görebildiği efsanevi hâzineleri barındırmaktadır.