ÖDEM a. (fr. oedeme; yun. oidemadan). Organizmanın sıvı bileşenlerinin, bağdokusundaki hücrelerarası boşluklarda anormal toplanması. (Bk. ansikl. böl. Patol.) || Kötücül ödem, şarbonun ağır biçimi.

—Der. hast. Ouincke ödemi, genellikle boyun-yüz bölgesinde aniden ortaya çıkan ve gırtlağa kadar yayılabilen, alerji kökenli ödem. (Eşanl. anjIyonörotIk ödem, DERİ ANJİYONÖROZU. DEV ÜRTİKER.) [Bk. ansikl. böl.]

—Kad. hast. Nedeni bilinmeyen çevrimsel ödem, su ve sodyum tutulmasına bağlı olarak kadınlarda ortaya çıkan ve nedeni belli olmayan sendrom. Kilo alma ve genel bir doku şişmesiyle belirgindir. (Özel duyusal ve ruhsal bir zemin üzerinde gelişir ve idrar söktürücü ilaç tedavisine iyi yanıt verir.) [Eşanl. MACH SENDROMU]

—Nörol. Beyin ödemi, serum sızmasına bağlı olarak beyin hacminin artması. (Beyin urlarının sık görülen bir ihtilafıdır. Kafa içi basınç artışı sendromuna yol açar. Akut beyin zarı-beyin ödemi atardamar hipertansiyonunun bir ihtilafıdır.)

—Reanim. Akut akciğer ödemi, albüminli bir seröz sıvının damar içi ortamdan damar dışı ortama sızmasıyla, akciğer alveollerine az ya da çok miktarda sıvı dolması. (Boğulmaya neden olabileceğinden acil tedaviyi gerektirir.) || Gırtlak ödemi, kıl- caldamar geçirgenliğindeki artışa bağlı olarak gırtlak bölgesinin şişmesi. (Bronş ağının üst bölümlerini kısmen ya da tamamen tıkayarak boğulmaya neden olabilir. Başlıca nedenleri, alerjik tepkimeler ve arı sokmalarıdır. Acil tedaviyi gerektirir.)

—Vet. Ödem hastalığı, besideki genç domuzlarda görülen ve felçle birlikte sindirim sisteminde seroza ya da derialtı ödemi biçiminde ortaya çıkarak yüksek oranda ölüme neden olan hastalık.

—ANSİKL. Der. hast. Ouincke ödemi. Yüzün ödemle dolması yüzünden dudaklar şişer, gözkapakları kapanır. Çoğu zaman büyük boyutlara varan ödem sert, iyice sınırlı ve kaşıntısızdır. Birkaç saat sürdükten sonra yavaş yavaş iz bırakmadan kaybolur. Devre devre alevlenmeler ortaya çıkabilir. Gırtlağa yayılmadıkça tehlikesiz bir hastalıktır. (GIRTLAK ÖDEMİ.) Nedenler ürtikerle birdir. Deri altındaki gevşek dokulardaki bir ürtiker türüdür denebilir. C1 esteraz enzimi eksikliğine bağlı ailevi bir biçimi de (kalıtsal anjiyonörotonik ödem) vardır.

—Patol. Ödemler, sadece deride belirebilir. Bunlar beyaz, yumuşak ve ağrısız olup genellikle vücudun alt bölgelerinde oluşur: ayakta duranlarda bacaklar, sırtüstü yatanlarda bel. Genelleşerek çeşitli seröz boşlukları (plevra, karınzarı ya da perikart içine sızma) sararsa buna anasark denir.
Ödemler hücre dışında aşırı su biriktiğinin alametidir. Organizmanın su ve sodyum atımı böbreklere bağlı olduğundan, ödemler böbrek hastalıklarının en sık rastlanan belirlilerindendir. Bir yandan böbrek yetersizliğine neden olmamış nefrotik sendromlarda (onkotik basıncın düşmesi nedeniyle sıvının damardan hücrelerarası ortama geçmesi), öte yandan yetersiz böbreğin atım gücünün sodyum girdisini karşılayamadığı böbrek hastalıklarında görülebilir.