NEDİM a. (ar. nedim). Esk.
1. Yakın dost; sohbet arkadaşı, samimi arkadaş.
2. Büyükleri fıkra ve hikâyelerle eğlendiren kimse.

—Kur. tar. OsmanlI devletinde padişahın yakını ve sırdaşı olan saray adamı. (Bk. ansikl. böl.)

—Yeniçeri ocağı'nda acemilere yakıştırılan ad. (Bu terim, Mahmut I döneminden [1730-1754] başlayarak kullanıma girdi. Nedimler ortası al, tepe ve yanları yeşil çuha, üzerleri siyah iplik işlemeli ve ağzı beyaz çuha üstüne çizgili kavuk giyerlerdi.)

♦ sıf. Güzel hikâyeler anlatan, tatlı dilli, hoşsohbet, konuşma yeteneği olan.

—ANSİKL. Nedimler padişaha güzel sözler söyler, yerine göre fıkralar anlatarak onu eğlendirir ya da dinlendirir, bu arada sırlarını paylaşır, özellikle sıkıntılı günlerinde derdini dinleyip avuturiardı. Bunlar padişahların çevresini, genellikle yükselme döneminde aldılar. Sonraları nedimlere alışan, bunları yaşamlarının bir parçası olarak gören padişahlar sayesinde sayıları giderek arttı. Nedimler arasında padişahı eğlendirenler, yararlı işler yapmaya yöneltenler bulunduğu gibi, devlete zararı dokunanlar da vardı. Zamanla sarayda güç kazanmaları sonucu, devlet adamlarına hükmetme, isteklerini yerine getirmeyen sadrazamları padişaha çekiştirme, gazabını kışkırtacak biçimde iftiralarda bulunma, kimini azlettirip kimini sürgüne gönderme ya da öldürtme alışkanlığı edindiler. Ayrıca, tımar ve zeametleri hakkı olanlara verdirmeyip kendi üstlerine yaptırtmaları, sancak beyliklerini ve valilikleri rüşvet karşılığında satmaları da devlet yönetiminin yozlaşmasına yol açan başlıca nedenler oldu. Böylece halk arasında nedim zorbalığından yaka silkenlerin sayısı arttıkça, saraya yönelik ayaklanmalarda önce nedim kellesi istemek alışkanlık haline geldi.