MENENJİT a. (fr. mâningite). Nörol.
1. Beyin-omurilik zarlarının akut ya da suba- kut iltihaplanması. (Bk. ansikl. böl.)
2. Menenjit çizgisi, deride tırnakla ya da küt uçlu bir şeyle çizildiğinde ortaya çıkan ve menenjitlerin ek belirtisi sayılan, önce beyaz, sonra kırmızı renkli çizgi. || Karsinomlu menenjit, yumuşak beyin-omurilik zarlarında metastazlar nedeniyle ortaya çıkan ve poliradikülonevritle birlikte olabilen kanser enfiltrasyonu. || Lökoblastlı menenjit, lökozların gelişimi sırasında beyin -omurilik zarlarının lökoblastlarla dolması. (Omurilik köklerinin ya da beyin sinirlerinin felciyle ve çeşitli beyin belirtileriyle birlikte ortaya çıkabilir.)

—ANSİKL. Nörol. Beyin-omurilik zarı sendromunun işlevsel belirtileri klasik bir üçlü oluşturur: yaygın ve şiddetli başağrısı; "beyinsel'' diye nitelenen, kolay, fışkırır gibi kusma; inatçı ve tedaviye dirençli kabızlık. Ağrı kesici kasılmalardan oluşan menenj kökenli sertlik, bacaklarını bükerek böğrü üstüne yatan hastanın davranışını açıklayan ana belirtidir. Omurgalara komşu kaslarla bacak kaslarının gerginliğini ortaya çıkaran ense sertliği ve Kernig belirtisinin de nedeni aynıdır; hastanın dizlerini bükmeksizin yatağa oturama- ması şeklinde ortaya çıkar. Kalp ritminde yavaşlama, deride duyarlık artışı ve menenjit çizgisi de sıklıkla birlikte bulunur.
Göz dibinde staz bulunmadığı göz dibi muayenesiyle kesinleştirildikten sonra, genellikle bel omurları hizasından ponksiyonla alınan beyin-omurilik sıvısının incelenmesi, kanlı bir sıvı (menenj kanaması), irinli bir sıvı ya da duru bir sıvı çıktığına göre beyin-omurilik zarı sendromunun cinsini ve nedenini belirleme olanağı verir.
irinli menenjitler çeşitli mikroplardan ileri gelir: en çok menengokok, fakat ondan başka da pnömokok, streptokok, stafilokok, koli basili. Duru sıvılı menenjitler arasında tüberküloz menenjit ağırlığı nedeniyle ön planda incelenmelidir; belirtileri irinli menenjitlerinkinden daha az akuttur ve yalnız beyin-omurilik sıvısında Koch basilinin bulunması teşhis için kesin kanıt sayılabilir. Yakın zamana kadar ölümle sonuçlanan bu hastalık, çağdaş tedavi yöntemleri sayesinde korkunçluğunu yitirmiştir.
Lenfosltli menenjitler de denilen diğer duru sıvılı menenjitler çeşitli nedenlere bağlıdır. Bu menenjitlere virüs hastalıklarında (çocukfelci, herpes, kabakulak, suçiçeği, kızamık, kızamıkçık, ansefalit, enfeksiyonlu mononükleoz), bakteri hastalıklarında (leptospiroz, tifo, frengi, tularemi, brüselloz) ve mantar hastalıklarında rastlanır. Çoğu zaman hiçbir neden bulunamaz ve hastalığın iyileşmeyle sonuçlanması da göz önünde tutularak, bunlara "iyileşebilir akut lenfolositli menenjit" adı verilir.