MİRAÇ a. (ar. Curüc dan mrirac).
1. Hz. Muhammet'in göklere yükselerek Allah katına çıkması.
2. Esk. Çıkılacak yer, merdiven.
3. Leyleyi miraç, miraç mucizesinin gerçekleştiği gece. || Miraç kandili - KANDİL. || Mirac-ı nebevi, Hz. Peygamberin miraç mucizesi. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. İslam inanç ve kaynaklarına göre, Hz. Muhammet peygamberliğinin (biset) X. yılında (619), arap aylarından recebin 27. gecesi Allah’ın bir mucizesi olarak evinden alınıp önce Kudüs'teki Mescidi Aksa'ya götürüldü, oradan da göklere yükseltildi. Bu mucizenin İsra adı verilen ve Kudüs'e kadar olan ilk bölümü, aynı adı taşıyan surenin ilk ayetinde şöyle anlatılır: "Bir gece kendisine delillerimizden bir bölümünü gösterelim diye kulunu (Muhammet) Mescidi Haramdan çevresini kutlu kıldığımız Mescidi Aksa’ya götüren Allah’ın şanı çok yücedir."
Miraç mucizesinin Kudüs’ten sonraki aşamaları hadislerle açıklanmış olmakla birlikte, İslam bilginleri olayın bu aşamaları ve oluş biçimi konusunda değişik görüşler ortaya attılar. Daha çok ehl-i sünnet bilginlerinin oluşturduğu çoğunluğun görüşüne göre, isra ve miraç yalnızca ruhsal bir olay ya da düş değil, Hz. Muhammet’in uyanık olarak hem ruhsal hem de bedensel varlığı ile yaşadığı bir mucize biçiminde değerlendirilmelidir. Ayşe ve Mu- aviye gibi bazı sahabelerin de katıldıkları bir bölüm İslam bilginleriyse, "Sana gösterdiğimiz rüyayı halk için ancak bir deneme yaptık" (İsra, XVII, 60) anlamındaki ayeti de kanıt göstererek isra ve miraç olayının Hz. Muhammet uykudayken ve rüya biçiminde gerçekleştiğini savunurlar. Bununla birlikte isra mucizesi, Kuran’da yer aldığından tüm İslam bilginleri bu mucizeyi kökten inkâr edenlerin dinden çıkmış sayılacaklarını belirtirler.
Miraç olayının Kudüs'e kadarki bölümü Kuran’da kesin olarak bildirilmekle birlikte, göklere yükselme aşamaları çok sayıda ravileri olan (meşhur) hadislerde anlatılır; Hz. Muhammet’in göklerden sonra "arş"ı, cennet ve cehennnemi, buralarda bulunanların durumlarını tanımladığı hadisleri ise az sayıdaki ravilerce rivayet edilir (haber-i vahit). Bu nedenle ehl-i sünnet inancına göre miracın Kudüs'ten sonraki aşamaları da doğru sayılmakla birlikte, yalnızca hadislere dayandığından bu bölümlere inanmayanlar dinden çıkmış sayılmazlar.
isra ve miraç mucizesi ile ilgili bütün hadislerde verilen bilgilere göre, bu olay özetle şöyle gerçekleşti: Hz. Muhammet evinde ya da Kâbe'nin avlusunda uyurken, Cebrail yanına geldi; göğsünü yararak kalbini yıkadı. Hz. Peygamberi Burak”a bindirerek bir anda Kudüs’e götürdü. Hz. Muhammet burada öteki birçok peygamberin ruhlarıyla karşılaştı ve Mescidi Aksa'da onlara imamlık yaparak iki rekât namaz kıldırdı. Sonra Cebrail ile birlikte, "miraç" denilen bir araçla birinci göğe yükseldi; buradan yedinci göğe kadar meleklerin yardımıyla, Sidret ül -münteha’ya kadar Cebrail'in yardımıyla, buradan öteye de Refref' adlı bir araçla gitti. Sonunda Refref’ten de ayrılarak tek başına Tanrı huzuruna ulaştı.
Hz. Muhammet, konuyla ilgili hadislerinde yedi kat göklerde karşılaştığı peygamberlerle görüşmeleri ve miracın son aşamalarında ulaştığı tanrısal tecelliler hakkında geniş bilgi verir.
Bu gecede Hz. Muhammet ümmetine üç armağan sunulduğuna inanılır:
1. Bakara suresinin son iki ayeti bu gece Hz. Muhammet’e bildirildi. Bu ayetlerde İslam itikat ilkeleri özetlenir, ayrıca kulun Tanrı’ya yakarışının özlü örnekleri verilir;
2. bu gece Hz. Muhammet'e, Allah'a ortak koşan ya da O’nun varlığını tanımayanların dışında kalan tüm ümmetinin cennete gireceği müjdelendi;
3. İslam dininin en başta gelen ibadeti olan beş vakit namaz bu gece farz kılındı; bu namazları inanç ve bağlılıkla kılan müminlerin elli vakit kılmışçasına sevap kazanacakları ve namaz kılmakla bir tür miraç yapmış gibi Allah katında onur ve değer kazanacakları bildirildi. Bu nedenle bir hadiste “Namaz, müminin miracıdır” denilir.
Bu gece içinde olup biten isra ve miraç olayını ertesi sabah halka anlatan Hz. Muhammet’in sözlerini kabul etmeyen müşrikler, onun yalancı olduğunu ortaya çıkartmak amacıyla kendisini soru yağmuruna tuttular, özellikle Kudüs ve Mescidi Aksa hakkında ayrıntılı bilgiler istediler. Hadislerde ve İslam tarihiyle ilgili kaynaklarda bildirildiğine göre, Hz. Muhammet bütün soruları doğru olarak yanıtladı. Ancak, müşrikler yine de ona inanmadılar. Öte yandan olayı duyan Ebubekir "Eğer bu anlatılanları gerçekten Hz. Muhammet söylediyse kesinlikle doğrudur” diyerek olayı tartışmasız ve kanıt istemeksizin kabullenip doğrulaması nedeniyle “es-Sıddık" unvanını aldı.
Zamanla mûslümanlar arasında büyük bir değer ve kutsallık kazanan miraç gecesi her yıl kutlanan kandiller arasında yer aldı.