—Ed. iç monolog, bir roman kişisinin dü şüncesini mantık süzgecinden geçirmeden bilinçaltına en yakın biçimde açıkladığı kabul edilen roman tekniği. (E. Dujardin tarafından kuramlaştırılan iç monoloğun en güzel örneği Joyee’un Ulysse adlı yapıtında görülür.)

—ANSİKL. Monolog bir tiyatro uzlaşmasına dayanır. Diyalogdan kopuk, kimi zaman uzun (o zaman tirad’a dönüşür) olan monolog, insanın yüksek sesle tek başına konuşması pek olağan sayılmadığına göre, özü bakımından gerçeğe aykırıdır. Bu nedenle gerçekçi ya da natüralist tiyatro, tiyatrosallığı savunan bütün tiyatro anlayışlarında geçerliği olan monologa karşı çıkmıştır. Monolog, daha önce geçen olayları seyirciye bildirmeye (o zaman bir tür anlatı niteliği kazanır), bir oyun kişisinin içini dökmesine (lirik monolog), bir karar almadan önce düşünmesine olanak verir.