MÜTEMAYİZ sıf. (ar. temayüzden mütemayiz). Esk. Kendini gösteren, belli eden, sivrilen.

—Esk. mant. Farklı, belli olan.

—Kur. tar. OsmanlI devletinde mülki rütbe. (Bk. ansiki. böl.).

—ANSİKL. Saniyeden büyük, ûla sanisinden küçük olarak Tanzimat'tan sonra (1845) oluşturulan mütemayiz rütbesi, orduda miralayın (albay) karşılığıydı. Bu rütbe sahipleri resmi gün ve törenlerde sırmalı özel bir elbise giyer, kılıç kuşanırlardı. Ancak, ricalden sayamadıkları için protokole girmezlerdi. Kendilerine “izzetlu” denir, yazışmalarda “efendim" başlığı kullanılırdı. Bunlara mütemayizle eşanlamlı olarak “saniye sınıfı mütemayiz” de denirdi. Rütbe, ikinci meşrutiyet'ten (1908) sonra kaldırıldı.