KALP, -bi a. (ar. kalb).
1. Kan dolaşımını sağlayan içi boşluklu organ. (Bk. ansikl. böl.) [Eşanl. YÜREK]
2. Kalp hastalığı: Kalbi var, fazla yorulmaya gelemez. Kalpten ölmek.
3. Duyguların kaynağı; gönül, sevgi, acıma, vicdan, şefkat vb.: Daima kalbimdesin. Bir kimsenin kalbini kazanmak. Yeni yılınızı bütün kalbimle kutlarım. Anne kalbi.
4. Bir ülkenin, bir yerin, bir kuruluşun vb. temel etkinlik merkezi: Türkiye'nin kalbi Ankara. Şehrin kalbi. işletmenin kalbi bu binadır.
5. Yürek biçimindeki şey: Bir kalp çizip içine isim yazmak. Altından bir kalp hediye etmek.
6. Kalp ağrısı, aşkın yarattığı derin üzüntü, acı. || Kalp kazanmak, güzel bir söz ya da incelikli bir davranışla bir kimsenin ilgisini, sevgisini kazanmak. || Kalp kırmak, kaba, incitici bir davranış ya da sözle bir kimseyi gücendirmek, gönlünü kırmak: Herkese karşı iyi davranır, kimsenin kalbini kırmazdı. || (Bir kimsede) kalp yok, kalbi yok, bir kimsenin acımasızlığını vurgulamak için söylenir. || Kalbe doğmak, kalbine doğmak, hiçbir ipucu yokken olacak bir şeyi önceden sezmek: Bunun böyle olacağı sanki kalbime doğmuştu. || Kalbe dokunmak, iç acısı uyandırmak, efkârlandırmak. || Kalbe işlemek - CİĞER’İNE İŞLEMEK. || Kalbi bozuk, bir kimsenin kötü niyetli, kötü düşünceli olduğunu belirtmek için söylenir. || Kalbi butun, dürüst, iyi niyetli. || Kalbi çarpmak, çok heyecanlanmak: Sınav kapısında beklerken kalbi çarpıyor, eli ayağı titriyordu. || Kalbi fesat, başkalarını çekemeyen, kıskanç. || Kalbi geniş, hiçbir şeyi umursamayan, kaygısız. || Kalbi kanamak, aşırı ölçüde iç acısı çekmek, ıstırap duymak. || Kalbi kararmak, dinsel inancını yitirmek. || Kalbi parçalanmak, kalbi parça parça olmak, pek çok acımak. || Kalbi sızlamak, acıklı bir olay ya da durum karşısında iç acısı duymak, üzülmek. || Kalbi temiz, herkes için iyi şeyler düşünen, kötü düşünceli olmayan kimse için kullanılır. || Kalbi zengin - GÖNLÜ ZENGİN. || Kalbinden kopmak, içinden doğmak, içinden gelmek: Kalbinden ne kopuyorsa onu ver. || (Bir kimsenin) kalbine girmek, bir kimsenin sevgi ve bağlılığını kazanmak, onu kendine bağlamak. || Kalbine göre, başkaları için beslediği niyete, duygu ve düşüncelere uygun olarak: Allah kalbine göre versin. || Kalbini çalmak, birini, kendisine âşık etmek. || Kalbini, kalbinin sesini dinlemek, duygularının etkisi doğrultusunda davranmak. || Kalbini (bir kimseye) açmak, içindeki sırları, düşünce ve duygularını söylemek. || Kalbini (bir kimseye) kaptırmak, (ona) âşık olmak. || (Bir kimsenin) kalbini okumak, bir kimsenin duygu ve düşüncelerini, niyetini anlamak, içini okumak. || Kalpten gelen, içten, yapmacıksız.

—Esk. Kalb-i âhenin, demirden yürek, demir gibi sağlam yürek; katı yürekli, merhametsiz. || Kalb-i hâbide, uyumuş kalp; duygusuz kalp. || Kalb-i harab, harap ve ezikgönül. | Kalb-i mahzun, üzüntülü, hüzne kapılmış gönül. || Kalb-i mecruh, yara almış, incinmiş gönül. || Kalb-i meftur, bezgin gönül: "Kılarsın kalb-i meftûrum- da şevki'tilâ peyda" (Tevfik Fikret). || Kalb-i metruk, terk edilmiş, yalnız bırakılmış gönül. || Kalb-i muztarib, üzgün gönül. || Kalb -i na-şad, mutlu olmayan, kederli gönül. || Kalb-i selim, temiz kalb: "Tut atalar sözün kalb-i selim ol / Gönülden gönüle yol var demişler" (Levni, XVIII. yy.). || Kalb-ül- ceyş, ordunun merkez bölümü.

—Anat. Kalp dışzarı - PERİKART. || Kalp kası - MİYOKART. || Kalp merkezi, son boyun omurlarından altıncı sırt omuruna kadar uzanan ve uyarılınca kalp atışını hızlandıran omurilik bölgesi. || Kalp sinirleri, sempatikten ve vagustan çıkan ve aort yayı önünde birleşerek kalp sinir ağını meydana getiren sinirler. Aorta, akciğer atardamarına ve kalbe giden çok sayıda sinir lifi buradan çıkar. || Sağ kalp, oksijenlenmemiş kan içeren kalp boşlukları (sağ kulakçık ve sağ karıncık). || Sol kalp, oksijeninmiş kan içeren kalp boşlukları (sol kulakçık ve sol karıncık). [Bk. ansikl. böl.]

—Böcbil. Kalp cisimleri (corpora cardiaca), böceklerin kabuk değiştirme ve başkalaşma evrelerinde aracı bir görev yüklenen küçük, sinirsel salgı hücresi bezleri.

—Cerr. Kalp nakli - NAKİL. j| Açık kalp ameliyatı, kalp boşluklarındaki kan boşaltılarak, kalp ve akciğerlerdeki kan dolaşımı durdurularak ve yaşamın devamı bir yapay kalp-akciğer aygıtıyla sağlanarak yapılan kalp ameliyatı. || Kapalı kalp ameliyatı, normal koşullarda çalışan bir kalp üzerinde yapılan ameliyat. |] Yapay kalp-akciğer, vücut dışında kan dolaşımı ve hematoz sağlayarak kalbi ve akciğerleri bir süre devreden çıkarma olanağı veren aygıt.

—Elektroradyol. Damla kalp, zayıf, uzun boylu kişilerde görülen kalp biçimi.

—Esk. gökbil. Kalb-ûl-akreb, Akrep burcunun en parlak yıldızı. || Kalb-ül-esed, Aslan burcunun en parlak yıldızı.

—Fizyol. Kalp hızlandırıcı, kalp atışını hızlandıran madde ya da sinir. || Kalp uyarıcısı - UYARICI. || Kalp yavaşlatıcısı, kalbin çalışmasını yavaşlatan nesnelere denir.

—Kardiyol. Kalp ağrısı -KARDİYALJİ.

—Nük. müh. Nükleer reaktör kalbi, nükleer parçalanma tepkimesi gerçekleştirmeye olanak verecek şekilde seçilmiş ve düzenlenmiş çeşitli gereçlerden oluşan reaktör bölgesi. (Nükleer yakıt, kalbin bileşenlerinden biridir Dar anlamda kalp reaktöre yerleştirilen yakıt yüküdür.)

—Patol. Kalp iltihabı - KARDİT. || Kalp krizi - ENFARKTÜS. || Kalp önü ağrısı, göğsün kalp önü bölgesinde duyulan ağrı. (Kalp önü ağrıları göğüs anjinlerinde görüldüğü gibi birtakım önemsiz işlev bozukluğu hallerinde de görülebilir.) [Eşanl. PREKOR- DİYALJİ.] || Kalp yetersizliği ya da yetmezliği - YETERSİZLİK.

—Ted. Kalp içi şırınga, kalp kasını delip geçerek karıncık boşluklarından birine yapılan şırınga. (Şırınga edilen madde adrenalin ya d'a kalsiyum klorürdür. Böyle bir tedavi, özellikle kalp masajıyla ya da damar içinden verilebilen ilaçlarla harekete geçmeyen kalp durması olgularında kullanılır.)

—Tip. Kalp dışı üfürüm ya da ses, göğüs kafesi dinlenerek yapılan muayenede duyulan ve ritmi kalbinkiyle eşzamanlı olan, ama nedeni kalbin içinde olmayan üfürüm ya da ses.