B.TÜRKİYE’NİN ÖNEMLİ OVALARI VECOĞRAFİ DAĞILIŞLARI
Ova:Akarsularla parçalanmamış ve çevresine göre alçakta bulunan geniş düzlüklere ova denir. Oluşumlarına Göre Ovalar: 1.Tektonik(Çöküntü) Ovaları:Bursa,Muş,Erzincan,Manyas, Susurluk, Karacabey, Adapazarı, Malatya,Pasinler 2.Delta Ovaları:Çukurova,Bafra,Çarşamba 3.Karstik Ovalar:Muğla,Elmalı,Ketsel,Kovada, Gölova, Korkuteli, Gölhisar, Elmalı,Ula, Tefenni Acıpayam 4.Göl yeri Ovaları:Akşehir,Eber,Hotamış,Sultan sazlığı çevresindeki ovalar 5.Dağ eteği Ovaları:Nur dağlar eteğindeki ovalar Bulundukları Yere Göre Ovalar: 1.Kıyı Ovaları: Deniz kıyılarında bulunan ve 150-200 m.ye kadar yükselebilen ovalardır.Genişlikleri veuzunlukları bulundukları kıyıların özelliğine ve akarsu havzasının büyüklüğüne göre değişir. Bunların başlıcaları: Çarşamba (Yeşilırmak), Bafra(Kızılırmak), Sakarya(Sakarya), Çukurova (Seyhan ve Ceyhan), Ege Bölgesi’nde kırılma veya çökmeler sonucu oluşmuş çukurlukların akarsular tarafından taşınan alüvyonlarla doldurulması sonucu oluşan ovalar,Bakırçay(Bakırçay) ,Gediz (Gediz),Küçük Menderes,Büyük Menderes ovaları.Göksu Deltası(Silifke Ovası),(Göksu),Dalaman, Köyceğiz,Eşen,Finike,Manavgat ve Samandağ Ovaları diğer kıyı ovalarıdır. 1.İç Bölgelerdeki Ovaları: Bergama,Soma,Kırkağaç,Torbalı,Tire,Bayındır,Ödemiş,Manisa,Akhisar,
Turgutlu,Salihli, Alaşehir, Söke,Koçarlı,Aydın,Yenipazar,Nazilli,Sarayköy Kütahya,Simav,Afyon,Sandıklı,Karacabey,Balıkesir,Pasinler,Erzurum,Erzincan, Suşehri,Niksar,Erbaa,Taşova,Ladik,Merzifon, Suluova, Tosya,Çerkeş, Bolu,Düzce,Muş, Uluova,
Bingöl,Ardahan,Iğdır,Afşin-Elbistan,Bulanık, Konya,Ereğli, Eskişehir, Kayseri,Develi,Ankara, Amik,Burdur,Tefenni,Isparta,Gelendost, Gençali,Ergene, Malatya, Korkuteli,Elmalı,Ketsel,Gembos,Yellice,Şuhut,Karabedir, Çukurkuyu, Dörtyol-Erzin ovaları,Yüksekova,Harran başlıca iç ovalarımızdır. Ovaların Ekonomik Yaraları: 1.Önemli tarım alanlarıdır. 2.Hayvancılık açısından önem taşırlar. 3.Yeraltı ve yerüstü suları bakımından zengin kaynaklara sahiptirler. 4.Ovalarda,ulaşım kolaydır, yol yapım maliyeti azdır. C.TÜRKİYE’NİN DENİZLERİ VE KIYILARI
Ülkemiz üç tarafı ,Karadeniz, Akdeniz, Ege Denizi ve Marmara Denizi ile çevrili bir yarımada görünümündedir.Ülkemizde kıyılarımızın toplam uzunluğu 8337 km.yi bulmaktadır.Kıyılarımız içinde en fazla uzunluğa Ege Denizi kıyıları sahiptir. Karadeniz deniz sınırı………………..: 1695 km Gürcistan sınırı-İstanbul Boğazı…….:1518 km, İstanbul Boğazı-Bulgaristan sınırı…..: 177 km) Akdeniz deniz sınırı ………………….: 1577 km Ege Denizi sınırı ……………………...: 2805 km Seddülbahir-Meriç Nehri ağzı……….:212 km Kumkale- Dalaman çayı ağzı………...: 2593km) Marmara denizi ve Boğazlar sınırı…..: 1189 km Tüm adalarımızın deniz sınırı………..: 1067 km A.Karadeniz Kıyıları: 1.Batıda Bulgaristan sınırından başlayıp doğuda Gürcistan sınırına kadar uzanmakta ve 1685 km. uzunluğa sahiptir. 2.IV. zaman başlarında meydana gelen çökmeler sonucu şekillenmiştir. 3.Girinti ve çıkıntı azdır. 4.Kıyıda derelerin ağızlarında küçük delta ve kumsallar meydana gelirken büyük ırmakların ağızlarında büyük delta ovaları olan,Bafra ve Çarşamba ovaları meydana gelmiştir. 5.Falezli yüksek kıyılardır. 6.Boyuna kıyı tipi görülür. 7.Doğal liman azdır. 8.Son Buzul Çağı’nda tatlı su gölü halinde olan Karadeniz’e,Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı aracılığı ile Akdeniz’in tuzlu suları ulaşmış ve günümüzden yaklaşık 3000 yıl önce Karadeniz’in suları bugünkü tuzluluk seviyesine ulaşmıştır.Karadeniz’de tuzluluk oranı Marmara ve Ege’den daha azdır.Bunun temelsebepleri,yağışın fazla, akarsu havzalarının geniş,sıcaklık ve buharlaşmanın az olması ile enlemin etkisidir. 9.200 metreden sonra oksijenin yerini kükürt dioksit gazı alır.Bu nedenle balıklar ve diğer canlılarderinliğin 200 metreyi aşmadığı yüzey sularında bulunmaktadırlar. 10.Karadeniz, Marmara denizinden yüksektir.Oluşan seviye farkı nedeniyle Karadeniz’in sularıüstten Marmara denizine doğru akıntı meydana getirir. B.Marmara Kıyıları: 1.Karadeniz ve Ege Denizi arasında yer alır.Bu denizlerden,Çanakkale veİstanbul Boğazı ile ayrılır. 2.Üçüncü zaman sonu ile dördüncü zaman başlarında yer kabuğunda meydana gelen çökmeler sonucu meydana gelmiştir. 3.Derinliği fazladır.Orta kısımlarında 1000-1200 m. derinlikte çukurlar yer alır. 4.Kıyı tipleri:İstanbul Boğazı ve Haliç kıyıları Ria kıyı tipi,Büyük ve Küçük Çekmece Kıyıları limanlı kıyı tipi,Kapı dağı Yarımadası,tombolo özelliğindedir. C.Ege Kıyıları: 1.Ege Denizi III. Zaman sonu ile IV. zaman başında şiddetli yer hareketleri sonucu meydana gelen çökmeler ile çukurlukların sular altında kalması sonucunda ortaya çıkmıştır. 2.En uzun kıyılarımız burada yer alır. 3.Çok sayıda ada ve takımadalar,sayısız koy ve körfezler yer almaktadır. 4.Dünya’nın en girintili çıkıntılı kıyılarındandır. 5.Şelf alanı geniştir. 6.Tuzluluk oranı Marmara denizine göre daha yüksektir. 7.Güneybatı Anadolu’da ,Ria kıyı(Menteşe kıyıları) tipi görülürken diğer kıyıları,enine kıyı tipi özelliği göstermektedir. D.Akdeniz Kıyıları: 1.Toros Dağları büyük oranda kıyıya paralel ,batı kesiminde ise kıyıya dik biçimde uzanır. 2.Girinti ve çıkıntı azdır. 3.Falez oluşumu fazladır. 4.Tuzluluk oranı ve derinliği en fazla olan denizimizdir. 5.Fethiye ve Kaş kıyılarında dalmaçya kıyı tipi,diğer kıyılarda boyuna kıyı tipi görülmektedir.
