Kapıcı Nedir?

KAPICI a. Apartman, resmi daire, okul vb binalardan, kapıda bekçilik eden, gelen gidenle ilgilenen ve kimi zaman da temizlik, alışveriş hizmetlerine bakan görevli,

—iş. huk. -(Bk. ansikl. böl.)

—Kur. tar. Topkapı sarayı’nda Babıhümayun ile Babüsselam'ı bekleyen görevlilere verilen ad. (Bk. ansikl. böl.) || Kapıcı bölükleri, saray kapıcılarının bağlı olduğu iîbölükler (Bk. ansikl. böl.) || Kapıcılar kethüdası, Babıhümayun ile Babüsselam'ı bekleyen kapıcıların amiri. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. iş. huk. Konutlarda kapıcı olarak çalışanlar, kural olarak iş kanunu’nun kapsamı dışında bırakılmıştır. Ancak kaloriferli konut kapıcıları ile, işyeri olarak kullanılan binalarda kapıcılık hizmetinde çalışanlar iş kanunu kapsamı içindedirler. Kapıcıya konutta daire verilmesi halinde, kira istenemez. Ancak özel bir anlaşma yoksa, kapıcının oturduğu yer için elektrik ve su parası istenebilir.

—Kur. tar. XV. yy.'da yaklaşık elli kişi kadar olan kapıcıların sayısı XVI. yy.'da artınca Babıhûmayun'u bekleyenler ve Babûsselam’ı bekleyenler olarak ikiye ayrıldılar. Bunlardan dergâh-ı âli kapıcıları da denilen Babüsselam'ı bekleyenleri ötekine göre daha saygındı. XVI. yy. sonlarında sayıları 1925’i bulan dergâh-ı âli kapıcıları 45, 417 kadar olan Babıhümayun kapıcıları ise 5 bölüğe ayrılmıştı. Saray kapılarındaki görevlerinin yanı sıra, Divanı hümayun toplantılarında dava sahiplerinin Divan'a gelişlerine rehberlik ederler, kimseyi silahlı olarak içeri bırakmazlar, Divan' da verilen dayak cezasını uygularlardı. Kapıcıların bağlı bulundukları bölüklerin amiri kapıcılar kethüdası olmakla birlikte, o Divan'da hizmet eden bir tür saray nazırı olduğundan kapıcıların atama, terfi, azil işlemleri baş kapıcıbaşınca yürütülürdü. Kapıcılar, sefer sırasında otağı hümayun girişinde dururlardı. Üç ayda bir ulufe alırlar, saray dışında ihtisap hizmetlerine ya da eyalet muhzırbaşılığına getirilirlerdi. Tımar almaları durumunda kapıcılara 15 000 akçelik tımar verilmesi kanundu.
• Kapıcı bölükleri. En büyük amiri kapıcılar kethüdası ya da kethüdai bevvabini şehriyari idi. Bu amirlerden başka, her bölüğün kapıcıbaşısı, bölükbaşı denilen komutanlarıyla odabaşıları ve kâtipleri vardı.
• Kapıcılar kethüdası. Bunlar aynı zamanda saray nazırı, saray müşiri olarak da görev yaparlardı. Genellikle Enderun ağaları arasından seçilen kapıcılar kethüdası, Divan toplantılarında hizmet etmek, Divan erkânını Babüsselam'da (orta kapı) karşılayarak Divan'a getirmek, toplantıdan sonra Divan üyelerine verilen yemeği düzenlemekle görevliydi. Ayrıca sadrazamların atanmasında ya da görevden alınmalarında padişah mühürlerini vermek ve almak, yeni atanan sadrazam İstanbul dışındaysa mührü götürmek de onun göreviydi. Cuma ve bayram namazlarında halkın dilekçelerini toplayarak padişaha iletirdi. Törenlerde selimi başlık giyen kapıcılar kethüdalarının XVIII. yy. sonlarında 60 akçe gündelikleri, Şam avarızından 7 000 akçe yıllık gelirleri vardı.

Kaynak: Büyük Larousse

MsXLabs Üye Girişi