BENLER
Tıp dilinde “nevüs” olarak bilinen benler genellikle küçük, koyu kahverengi pigmentli hücre kümeleridir. Değişik renklerde ve vücudun muhtelif yerlerinde görülebilirler.
Çoğu benler zararsızdır ancak nadiren kanserli de olabilirler. Bu nedenle benleri ve cilt üzerindeki diğer oluşumların dermatolog kontrolünde olması, cilt kanseri veya “malin melanom” teşhisi için önemlidir. Tüm melanomlar daha önce var olan benlerden oluşmaz. Bazı benler doğuştan varken bazıları da daha sonra oluşur.

BELİRTİLERİ
Benler tipik olarak kahverengi olsa da değişik renk, şekil ve boyutlarda da olabilirler:

• Renk:Kahverengi dışında siyah, kırmızı, mavi, pembe ya da ten renginde olabilirler.
• Şekil: Yuvarlak ile oval arasında değişen şekilleri mevcuttur.
• Boyut: Bir toplu iğne başı kadar küçük olabildikleri gibi deri altındaki bir yumruyu kaplayacak kadar büyük de olabilirler.
Kafa derisi, koltukaltı, tırnak altları, el ve ayak parmaklarının arası gibi vücudun birçok yerinde gelişebilirler.Ben bulunan çoğu insanda 10 ila 40 arasında bir sayıda bulunur. Zamanla vücuttaki sayıları değişkenlik gösterebilir.

Yüzey görünüşleri
Bir benin yüzeyi düz veya buruşuk, düz veya kabarık olabilir. Benlerin çoğu çocukluk ve ergenlik döneminde başlayıp orta yaşa kadar görünmeye devam edebilir. Ergenlik ve hamilelik gibi hormonal değişikliklerin olduğu bazı dönemlerde benler renk, biçim ve boyut değiştirmeye daha yatkın hale gelir.

Ne zaman doktora görünmelisiniz?
30 yaşından sonra yeni ben oluşumları ile karşılaşırsanız doktora görünmeniz önerilir. Aşağıdaki şikâyetlerle birlikte gelişmesi tıbbi bakım gerektirebilir:
• Ağrılı olması
• Kaşıntı yapması veya yanması
• Akıntı veya kanama yapması
• Asimetrik görünmesi (benin yarısının farklı olması gibi)
• Ani şekilde benin tümünün ya da bir kısmının siyaha dönmesi, boyut ve şekil değiştirmesi gibi belirtiler durumunda bir doktora veya dermatoloğa başvurmanız önerilir.

NEDENLERİ
Melanositler olarak adlandırılan deri hücrelerinin yumruları çevreleyen doku ile birlikte büyümesinden kaynaklanır. Melanosit hücreleri “melanin” adı verilen ve cilde doğal rengini veren pigmenti üretir. Normalde melanositler ciltte eşit miktarda dağılmışlardır.
Çoğu benler zararsızdır ve özel bir bakım gerektirmez.Fakat bazı insanlarda görülen “displastiknevüs” adlı benlerin kansere çevirme olasılıkları vardır.

KOMPLİKASYONLAR
Çoğu yetişkinde yaygın şekilde benler görülür ve önemsenmeyecek belirtiler yaratırlar. Ancak benlerin bazı türlerinin kansere veya “malign melanoma” dönüşme riski bulunmaktadır.

Melanom
Kanserli olma riski olan benler şunlardır:
• Doğumla gelen ve “konjenital nevüs” diye adlandırılan büyük benler yaşamı tehdit eden bir cilt kanseri türü olan “malign melanom” riskini arttırabilir.
• Atipik benler (displastiknevüs) çoğunlukla kalıtsal özellik gösterir. Yaklaşık 6 mm çapında veya daha büyük olabilirler.Kızartılmış yumurta gibi düzensiz ve hem koyu kahve hem de açık kahve renkli olmaktadır. Displastiknevüs varlığındamalignmelanom gelişme riski daha yüksektir.
• Sayısı 20 ve daha fazla sayıda olan benler de melanom gelişme riskini arttırır.

TESTLER VE TEŞHİS
Benlerin teşhisi için öncelikle doktorun cilt muayenesi yapması gerekecektir.

Melanom için
Melanom genelliklecildin üst yüzeyinde geliştiği için aşağıdaki yöntemlerle erken evrede tespit edilmesi mümkün olmaktadır:
• Cilt muayenesi:Şüphelendiğiniz bir zamanda ya da başka bir rahatsızlık için hastaneye gittiğinizde fark edilirse kafa derisi, avuçlar, ayak tabanı ve kalçalar arasındaki deri dâhil olmak üzere tepeden tırnağa cildinizi incelenecektir.
• Biyopsi:Benin kanserli olmasından şüphelenilirse ilgili dokudan örnek alınmak (biyopsi) suretiyle mikroskobik inceleme yapılır.

TEDAVİ VE İLAÇLAR
Daha önce de belirtildiği gibi benlerin çoğu zararsız olduğu için tedavi gerektirmezler. Fakat ilgili doktor tarafından şüpheli görülen ve üzerinde durulması gereken benlerin varlığında doku örnekleri alınıp kanserli olup olmadığının anlaşılması için incelenir.

Benlerin alınması
Benin kanserli olduğu anlaşılırsa ben ile birlikte etraftaki sağlıklı dokunun da bir kısmı ameliyatla alınır.Cerrahi işlem genellikle fazla sürmez ve ayaktan tedavi şeklinde uygulanır.
•Cerrahi eksizyon: Bu prosedürde doktorunuz beni ve etrafındaki dokuyu keskin bir neşter ya da benzeri bir cihazla keser. Kesilen deri dikişler ile kapatılır.
• Cerrahi tıraş: Bu yöntemde ise benin etrafındaki alan uyuşturulur. Daha sonra özel bir bıçak ile ben ve benin alt kısmı alınır. Bu teknik genellikle daha küçük benler için kullanılır ve dikiş gerektirmez.
Ameliyat ile alınmış olan ben tekrar gelişirse düzenli olarak takip edilmesi gerekir. Üzerinde kıl olan benleri kendiniz tıraş etmek isteyebilirsiniz ancak bu durumda ben tahriş olabilir. Bu yüzden doktora görünmek en iyisidir. Otururken veya başka bir hareket esnasında sürtünen ve tahriş olan benlerin cerrahi işlem ile alınması önerilir.

Kozmetik bakım
Kozmetik yöntemleri çoğunlukla benleri gizlemek için tercih edilir.
• Makyaj:Çirkin bir görüntü oluşmasına neden olan benleri ve lekeleri gizlemek için değişik makyaj malzemeleri kullanılabilir.
• Epilasyon:Üzerinde kıl ya da tüylenme olan benlerin üzerini alabilirsiniz. Kalıcı çözüm içinse bir dermatoloğa uğramanız önerilir.
Benleri yanlışlıkla kestiğiniz ya da tahriş olmasına sebep olduğunuz durumlarda temiz kalmasına özen gösteriniz. İyileşme göstermeyen benler içinse doktora görünmeyi ihmal etmemelisiniz.

ÖNLEME
Benlerin büyümesinin ve rahatsız edici boyutlara ulaşmasının önüne geçmenin en iyi yolu sürekli kontrol etmek ve anormal bir gelişme olup olmadığına dikkat etmektir. Düzenli olarak en azından ayda bir cildinizi kontrol ediniz. Özellikle ailede “melanom” geçmişi varsa daha dikkatli izlemeniz gerekir.
Kafa derisi, koltuk altları, ayak tabanı, ayak tırnakları ve ayak parmaklarının arası, avuç içi ve tırnak araları, genital bölge ve eğer kadınsanız göğüsleriniz alt kısımları gibi doğrudan güneş almayan alanları kontrol ediniz. Gerekirse, sırt gibi görünmeyen vücut bölgeleri için bir ayna kullanabilirsiniz. Ben türü “displastiknevüs” olan kişilerde “malign melanom” gelişme riski daha yüksek olduğundan bir dermatoloğa düzenli olarak benlerini kontrol ettirmeleri önemlidir.
Melanom veya diğer cilt kanseri türleri için aşağıdaki kendi kendini muayene rehberini kullanabilirsiniz:
• Asimetrik şekilli benler için,iki yarısı birbirinden çok farklı görünen düzensiz şekilli benleri arayın vücudunuzda.
• Benlerin düzensiz kenarlı, çentikli veya taraklı kenarlı olmalarına bakınız.
• Renk değişiklikleri (vücudunuzda değişik renklerde oluşumlar arayınız)
• Ben çapları (büyüklüğü yaklaşık 6mm den büyük yapılara dikkat ediniz.)
• İlerleme (Benlerin renk, boyut ve biçim değiştirip değiştirmediklerine dikkat ediniz.) Benler ayrıca kaşıntı veya kanama gibi yeni belirti ve bulgular gelişmesine de yol açabilir.

Cilt kanserini önleme
Benleri kontrol altında tutmak için yapacaklarınıza ek olarak cildinizi kanserden korumak için aşağıdaki hususlara da dikkat etmeniz önerilir:
• Yoğun güneş kez kaçının. Güneş ışınlarına aşırı şekilde maruz kalmaktan kaçının. Ultraviyole güneş ışınlarının yoğun olarak geldiği saat 10 ila 16 arası mecbur kalmadıkça güneşe çıkmayınız.
• Güneş koruyucuları kullanın. Dışarı çıkmadan 30 dakika öncesinden güneş kremi sürünüz. Kremlerde SPF güneşten koruma faktörünün en az 15 olmasına dikkat ediniz. Yüzme ya da ağır faaliyetlerde her iki saatte bir krem sürünüz ve güneş kremlerinin güneşten korunma çabalarının sadece bir parçası olduğunu unutmayınız.
• Giysiler: Geniş kenarlı şapkalar, uzun kollu ve diğer koruyucu kıyafetler de zararlı UV ışınlarını önlemeye yardımcı olur. Güneşin UV ışınlarından korunmak için özel tasarlanmış kıyafetler de bulunmaktadır.


.: D