İshal Neden Olur?
Kabızlığın tam tersi bir durum olarak tarif edebileceğimiz ishal, dışkının sulu ya da gevşek olması ve sık sık tuvalete çıkma ihtiyacı hissedilmesidir. Normalde bağırsağımız yiyeceklerdeki suyu çeker ve böylelikle dışkı katılaşır. Oysa ishal durumunda yediklerimiz ve içtiklerimiz bağırsaktan çok çabuk ya da çok hızlı bir şekilde, suyu çekilmeden geçer. Karın ağrıları, kramplar ve bulantı da görülebilir. İshal her yaştan hemen herkesin başına gelir ve yılda bir iki kez ishal olmak normal kabul edilir. Genellikle bol bol su içerek, yediklerimize dikkat ederek ve eczaneden temin ettiğimiz ilaçlarla atlatırız. Yediğimiz bozuk yiyecekler, alkol tüketimi, bakteri ve parazitler, kullandığımız ilaçlar veya laktoz intoleransı gibi pek çok farklı nedenden dolayı ishal oluruz.
Ancak uzun süren, sık sık tekrarlayan, susuzluğa / sıvı kaybına neden olan, ateş yapan veya kanlı dışkının görüldüğü ishal, ciddiye alınmalı ve mutlaka hemen bir doktora başvurulmalıdır. İshal normalde tehlike oluşturmadığı halde, bu belirtilerle birlikte meydana geldiğinde daha ciddi bir sağlık sorununa işaret ediyor olabilir. Özellikle çocuklarda ve yeni doğan bebeklerde ishal görüldüğü takdirde hemen doktorunuzu aramaktan sakın çekinmeyin.

En Sık Rastlanan İshal Nedenleri

Bakteriyel Enfeksiyonlar
Bozuk yiyecekler ya da kötü su nedeniyle vücuda giren bakteri ve parazitler ishale neden olabilir. Hijyen koşullarının yeterince dikkate alınmadığı ortamlarda hazırlanan yiyecekleri tüketmek ishale giden en kestirme yollardan biridir. Özellikle dışarıda yemek yerken mutfağından emin olmadığınız yerlerden, kokusu, tadı içinize sinmeyen yiyeceklerden hemen uzaklaşın. Alışveriş yaparken son kullanma tarihi geçmiş ve bozulmuş gıda ürünlerini almamaya özen gösterin. Evde de yiyeceklerinizi dolapta bile olsa uzun süre bekletmeyin. Açık su içmemeye çalışmak ve içme suyuna özen göstermek de son derece önemlidir.

Özellikle az gelişmiş ülkelere yapılan seyahatler sırasında ishale sık rastlanır çünkü çoğu kez bu ülkelerde restoran mutfakları denetlenmez. Üstelik sadece yiyeceklerin tazeliği değil, alışık olmadığınız yiyeceklerdeki farklı kimyasallar da ishale veya mide bozulmasına neden olabilir. İnternet çağında artık ister yurt içi ister yurt dışı olsun, bilmediğiniz bir yerde yemek yiyecekseniz gideceğiniz restoranları önceden araştırabilirsiniz. Hassas bir midesi olanlar, yerel mutfağı denerken acele etmemeli, kesinlikle kapalı şişede satılan içme sularını içmelidir. Sokakta ve açıkta satılan yiyecekler konusunda da dikkatli olmanız, seyahatinizi zehir olmaktan kurtarabilir.

Virüsler
İshale neden olabilecek rotavirüs, norovirüs ve adenovirüs gibi farklı virüs türleri vardır. Bu virüslerin neden olduğu mide-bağırsak iltihabı (viral gastroenterit) sonucu kusma ya da ishal görülür. Bu hastalık ‘mide gribi‘ olarak da bilinir ancak hastalığın grip virüsleriyle bir alakası yoktur. Bu sadece bir isim benzerliğinden ibarettir. Bakteri, parazit ya da diğer rahatsızlıklar mide gribine yol açmaz.
Mide gribine sadece virüsler neden olur. Ancak belirtilere bakarak ishale neyin neden olduğunu, mide gribi olup olmadığını ayırt etmek, hastalar için zor olabilir. Bunu en iyi bir doktor teşhis edecektir. Vücudun kaybettiği sıvı yerine koyulmazsa, mide gribi tehlikeli bir rahatsızlık olur. Özellikle çocuklar söz konusu olduğunda dikkatli olmak ve sıvı kaybı konusunda hassas davranmak gerekir. Çocuklarda ishal gerektiği takdirde doktor tavsiyesi almanız önemlidir.
Virüsler bu hastalığı taşıyan kişilerden bulaşabilir. Mide gribi olan kişilerin kullandığı tuvaletlerden veya hastalık sırasında tuvalet sonrası ellerini iyi yıkamayan kişilerin hazırladığı yiyeceklerden, havuzlardan, lağım suyu ile temas etmiş deniz ürünlerinden, kirli sulardan ishale neden olan bu virüsler kapılabilir.

Kullanılan İlaçlar
Antibiyotikler başta olmak üzere pek çok ilaç ishale neden olabilir. Antibiyotiklerin bağırsaktaki doğal bakteri türleri üzerinde olumsuz bir etkisi vardır. Antibiyotik yüzünden kötü bakterilerin yanı sıra sindirime yardımcı olan faydalı bakterilerin de yok olmasıyla, bağırsaktaki bakteri dengesi bozulur ve bu durum ishale neden olur. Antibiyotik nedeniyle görülen ishal, genellikle antibiyotik tedavisinin tamamlanmasından sonra görülür.
Antibiyotik dışında genellikle mide ekşimesi şikayeti üzerine kullanılan ve magnezyum içeren antiasit ilaçların da ishal gibi bir yan etkisi olabilir. Bu ilaçların siz sindirim ile ilgili bir problemi çözmeye uğraşırken, diğer bir sindirim sorununa yol açma ihtimali olabilir.

Laktoz (Süt Şekeri) İntoleransı
Süt ve süt ürünlerini sindirmekte zorlanan kişilerde, laktoz intoleransı olma ihtimali kuvvetlidir. Laktoz, bu ürünlerde bulunan şekerdir ve laktozu sindirmekte güçlük çeken pek çok insan vardır. Bu kişilerin vücudu çocukluktan itibaren, laktoz sindirimine yardımcı olan enzimi yeterince üretmemeye başlar. Bunun anlamı ilerleyen yaşlarda laktoz intoleransı görülmesi ve süt ve süt ürünlerinin mide bulantısına, şişliğe, gaza veya ishale yol açmasıdır. İyi sindirilemediği zaman süt şekeri, bağırsakta sıvı birikmesine neden olur. Laktoz intoleransı olan bazı kişilere bir bardak süt bile dokunurken diğerleri günde 3-4 bardak süt tüketebilir. Laktoz intoleransında tahammül sınırı kişiden kişiye değişir diyebiliriz.

Früktoz (Meyve Şekeri)
Früktoz meyvelerde ve balda doğal olarak bulunan şekerdir. Meyvelerin de şeker içerdiğini çoğu kez unuturuz. Diyet listelerini takip edenler üzüm, karpuz, kavun, kayısı, incir gibi tatlı meyvelerin kilo vermek isteyenlerin yemek listelerinde nasıl sınırlı tutulduğunu bilirler. Bu şekerli meyveleri daha doğrusu früktozu sindirmekte güçlük çeken kişilerde yan etkilerden biri de ishaldir. Früktoz bazı içeceklere doğal tatlandırıcı olarak da katılır ve früktoza karşı hassas olan kişiler, bu tip içecekler yüzünden de ishal olabilir.

Yapay Tatlandırıcılar
Sağlığınıza ve kilonuza özen gösterip şekerden uzak duruyor olabilirsiniz. Bu durumda çoğu kişi yapay tatlandırıcılardan faydalanmayı akıllıca bulur ancak adı üzerinde bu yapay ürünlerde bulunan çeşitli maddeler ishale neden olabilir.

Kronik Hastalıklar
Uzun dönemli, kronik hastalıklarından şikayetçi olanlar ishalden de muzdarip olabilirler. Bu hastalıklara çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, huzursuz bağırsak sendromu, ülseratif kolit ve diyabet örnek verilebilir.
Kaygı

Stres altında olduğumuzda kaygılanarak tepki veririz. Aslında bir yere kadar kaygılanmak iyidir çünkü böylece bizi strese sokan duruma karşı daha hazırlıklı olmaya çalışır, bu konuda kendimizi iyileştirmeye bakarız. Topluluk önünde konuşma yapmak kaygı yaratıyorsa, bu konuşma üzerine çalışma, prova yapma ve kendimizi hazırlama gereği duyarız.
Ancak bazılarımız zaman içinde, aslında normal karşılanması gereken durumlarda bile kaygılanmaya başlar ki, bu durumu da ‘evhamlı‘ olmakla açıklarız. Ne yazık ki sürekli endişeli olmak bu şekilde geçiştirilemez ve ruh sağlığı açısından oldukça zararlıdır. Kaygı sürekli olduğunda panik atak gibi bir takım psikolojik rahatsızlıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Kaygının en sık karşılaşılan belirtilerinden biri de iştah artması ve ishaldir.