Doğal afet nedir, can ve mal kaybına yol açan doğal afetlere karşı alınabilecek önlemler nelerdir?
Doğal afetler, en geniş anlamı ile insanlara zarar veren olaylardır. Başka bir ifade ile can ve mal kaybına yol açan doğal olaylardır. Afetin ilk özelliği doğal olması, ikincisi can ve mal kaybına neden olması bir diğeri çok kısa zamanda meydana gelmesi ve son olarak da başladıktan sonra insanlar tarafından engellenememesidir. Bazı afetlerin yeryüzünün nerelerinde daha çok olduğu bilinmektedir. Örneğin deprem, heyelan, çığ, sel, don ve bazı afetlerin sonuçları depremde olduğu gibi doğrudan ve hemen ortaya çıkar. Ama kuraklıkta olduğu gibi bazılarının sonuçları ise uzun bir zaman sonra ve dolaylı olarak görülür.

Doğal afetler
- Deprem
- Heyelan
- Yanardağ patlamaları
- Tsunami
- Sel
- Çığ
- Fırtına
- Orman yangını
- Erozyon
-Yıldırım düşmesi

Depreme karşı alınması gereken önlemler
* Depreme engel olamayız. Ancak depremin zararlarını minimuma indirmek için gerek olan önlemler kesinlikle alınmalıdır.
* Önce yerleşim bölgeleri titizlikle belirlenmelidir. İmar planında konuta boşanmış yerler dışındaki yerlere ev ve bina yapılmamalıdır.
* Büyük binalar betonarme, sağlam yapılmalıdır.
* Binaların yapımında depreme sağlam kaliteli malzeme kullanılmalıdır.
* Mevcut binaların dayanıklılığı arttırılmalıdır.
* Yapılar yapım sırasında denetlenmeli ve kaçak yapılaşmaya izin verilmemelidir.
* Evler tek ya da 2 katlı olmalıdır.
* Evlerinde banyo ve mutfaktaki dolapların kapaklarına sürgü takılmalı, odalardaki dolap, raf ve benzeri duvara monte edilip sabitlenmelidir.
* Gösterişli çerçevesi olan tablo ve aynalar yataklardan, sandalyelerden ve koltuklardan uzak bir yere asılmalı ve duvara yerleştirilmelidir.
* Yataklar cam kenarından, asılı mal ve cisimlerden uzaklaştırılmalıdır.
* Kalorifer radyatörü, kombi, avize buna benzeyen eşyaların duvar bağlantıları sağlamlaştırılmalıdır.
* Evde büyük yangın söndürme cihazı bulundurulmalı, nasıl kullanılacağı öğrenilmelidir.
* Deprem çantası hazırlanmalıdır. Çantada; Nüfus cüzdanı, nakit, kredi kartı, düdük, telsiz, cep telefonu, telefon defteri, itfaiye, ambulans, zabıta telefon numaraları, el feneri, ışılda, portatif radyo, yedek pil, ilk yardım malzemesi, ilaç, yol tarifi defteri, plastik, bardak, tabak, su, kuru gıda, konserve, konserve açacağı, mevsimine uygun elbise, diş fırçası, macun, sabun, havlu gibi eşyalar bulunmalıdır.
* Evde/işyerinde/okulda hayat üçgeni alanı oluşturulmalıdır.
* Ulusal/Uluslararası kurtarma ve zelzele ekipleri ile devamlı olarak bilgi alışverişinde bulunulmalı, bu ekiplerle beraber detaylı deprem tatbikatları yapılmalıdır.
* Zelzele sonrasında aile bireyleri için amaçlı toplanma noktası/alanı belirlenmelidir.
*Deprem sırasında evden hemen çıkmayı düşünmeyin, kendinizi bulunduğunuz yerde emniyete almaya çalışın.
*Oturma yada çalışma odanızda iseniz sağlam olduğunu düşündüğünüz bir eşyanın yanında uygun pozisyonda durun.
*Eğer deprem anında dışarıda iseniz düşen cam parçalarına, reklam panolarına dikkat edin ve başınızı korumaya çalışın.
*Deprem anında yakınınızdaki binalardan, üzerinize düşerek size zarar verebilecek yapılardan uzaklaşın.
*Deprem anında tünel ve köprü giriş çıkışlarından uzak durmaya çalışın.
*Dışarı çıkarken elektrik tellerine, yıkılabilecek yapılara dikkat edin.
*Deprem olduğu sırada okuldaysanız öncelikle sakin olmalısınız.
*Başınızı çantayla koruyarak sıranın yanındaki koridora uygun pozisyonda uzanabilirsiniz.
*Deprem sona erince öğretmenlerinizin uyarı ve isteklerini yerine getirmeli ve düzenli bir şekilde okul bahçesine çıkmalısınız.
*Okul bahçesinden hemen ayrılmamalı, öğretmeninizin isteklerine göre hareket etmelisiniz.

Sel ve su baskınlarına karşı alınması gereken önlemler
* Sel baskınları ve taşkınlardan korunmak için öncelikle doğal bitki örtüsünün, bilhassa da ormanların korunması gerekir. Çünkü ağaçlar yağmurun hızını keser ve yağmur sularının toprağa sızmasını sağlar. Bu şekilde sular toprağın yüzünde birikmez ve sel oluşumuna yol açmaz. Ek Olarak ağaç gövdeleri suyun yamaçtan aşağıya süratle akmasını önler.
* Suyun hızını kesmek amaçlı yamaçların teraslandırılması, akarsu yataklarına setler yapılması ve göletler kurulması sel baskınlarının yol açacağı zararları büyük ölçüde azaltır.
* Yerleşim yerleri sel bölgelerinin dışına çıkartılmalıdır.
* Akarsu yatakları temizlenmeli ve genişletilmelidir.
* Akarsular, barajlarla ve bentlerle kontrol altına alınmalıdır.

Toprak kaymasıa (heyelan) karşı alınması gereken önlemler
* Yüksek ve çıplak yerler bitki örtüsü ile kaplanmalıdır.
* Yolların heyelan bölgelerinden uzağa yapılmasına çalışılmalıdır.
* Yüksek yerlerin etek kısımları çok kazılıp oyulmamalıdır. Gerekirse yardım duvarı yapılmalıdır.
* Akarsu yatakları sağlam duvarla kontrol altına alınmalıdır.
* Yol yapımında yarmalar çok yüksek ve derin açılmamalıdır.
* Yerleşme yerleri toprak kayma alanlarının dışına çıkarılmamalıdır.

Erozyona karşı alınması gereken önlemler
* Tahrip olan ağaç ve bitki örtüsünü en az 2 misli olacak şekilde yenilenmelidir.
* Orman yangınlarına karşı duyarlı olunmalıdır.
* Akarsu kenarlarında, yüksek yamaçlarda ve eğimli yüzeylerde, kök yapısı sağlam, ortama ahenk sağlayabilecek ağaçlandırma ve setlendirme çalışmaları yapılmalıdır.
* Doğal park alanları çoğaltılmalıdır.

Çığ afetine karşı alınması gereken önlemler
* Eğimin çok olduğu yerler olması gerektiği kadar ağaçlandırılmalıdır.
* Çığ olma ihtimali şiddetli olan yerlerde perdeleme yapılmalıdır.
* Kış sporları çığ alanlarından uzak yerlerde yapılmalıdır.
* Çığ bölgelerinden geçerken gürültü çıkarılmamalıdır.
* Kara ve demir yolu ulaşımı çığ alanlarının uzağında yapılmalıdır.
* Yerleşim yerleri çığ alanından uzaklara konmalıdır.

Yangınlara karşı alınması gereken önlemler
Orman yangını, doğal ya da insani sebeplerden ortaya çıkabilir. Bu yüzden yıldırım düşmesi, yanardağ patlaması ve yüksek sıcaklık gibi doğal sebeplerle çıkan yangınlardan korunmak için diğer afetlerden korunma yollarına bakılması gerekirken insani sebeple çıkan orman yangınlarına ve diğer yangınlara karşı ise aşağıda yer alan önlemler alınmalıdır:
* Ormanlık ve bitki örtüsü olan alanlarda sigara içilmemeli, ateş yakılmamalı, camdan mamul ya da parlak yüzeyli herhangi bir madde veya metal bu alanlara atılmamalı, yanıcı ya da hızlı tutuşabilen kimyasal maddeler ve ambalajlar bırakılmamalıdır.
* İşyerlerinde ve konutlarda, büyük yangın tesisat ve alarm sistemi ( duman veya sıcaklık dedektörü ile siren sistemi ) yaptırılmalı, yeteri kadar sayıda yangın söndürme tüpü bulundurulmalı, çok yüksek katlı binalarda yangın merdiveni ve aciliyetli çıkma kapıları yapılmalıdır.
* Çocukların erişebileceği yerlerde çakmak, kibrit buna benzeyen yanıcı ve yakıcı şeyler bulundurulmamalıdır. Çocukların bu tür malzeme ile oynamasına müsaade edilmemelidir.
* Ekilen tarla ve arazilerde hasattan hemen sonra olan sap ve kökleri ( anız )yakılmamalıdır.

Yıldırım düşmelerine karşı alınması gereken önlemler
* Çok yüksek ve dış yüzeyinde metal oranı çok olan bina ve yapılarda paratoner tertibatı kurulmalıdır.
* Etkileyici görevi gören anten ve benzeri aletlerin uç noktaları iletken olmayan maddelerle izole edilmelidir.
* Yağışlı havalarda fazla metal yer alan alanlardan ve ağaçlık alanlardan uzak durulmalıdır.
* Yıldırım düşen alanlarda telsiz, telefon vs. kullanılmamalıdır.

Fırtınalara karşı alınması gereken önlemler
* Genel aciliyetli sinyal sistemi oluşturulmalıdır.
* Bloklar durumunda ve sağlam monte edilmiş parçalardan meydana gelen çatılar yapılmalı, konut ve diğer alanlarda kalın cam kullanılmalıdır.
* Sığınak hazırlanmalıdır.

Yanardağ patlamasına karşı alınması gereken önlemler
*Yanardağlara yakın bölgelerde yerleşim alanları oluşturulmamalıdır.
*Aktif yanardağların uzağında durulmalıdır.
* Eğer yanardağ patlaması gerçekleşmişse en uzak ve en yüksek fakat ağaç veya sık bitki örtüsü olmayan bölgeye hızla intikal edilmelidir.

Tsunamiye karşı alınması gereken önlemler
*Tsunami yaşanabilme ihtimali fark edildiğinde anında yüksek kısımlara çıkmak ve denizden uzaklaşmak gereklidir.
*Yaşanan depremin ardından radyolar takip edilmelidir. Çünkü Tsunami tehlikesi olup olmadığı radyolardan ilan edilir.
*Tsunami yaşanırken kıyıya gelemeyecek kadar uzaklıkta olanlar derinliği 50 metreyi aşan kısımlara gitmelidir.
*Tsunami yaşanır ve ilk dalga karaya vurunca tehlikenin bittiği düşünülmemelidir. Çünkü tsunami iki dalga şeklinde gelebilir ve ikinci ilkinden daha şiddetli olabilir.
*Tsunaminin karadaki hızı, insanın koşma hızından kat kat fazladır. Bu nedenle tsunami tehlikesi hissedildiğinde asla deniz kıyısına gidilmemelidir. Çünkü gelen dev bir dalgada kurtulmak imkansız olacaktır.
*Deniz kenarında bulunan yalıyar şeklinde olan yüksek yamaçlara tehlike geçene kadar sığınılabilir.

Afetin özellikleri ve sonuçları nelerdir?

• Çeşitli güç ve genişlikte olurlar,
• Alt yapıyı bozarlar,
• Şok tesiri yaparlar,
• Ölüm, sakatlık ve öksüz kalma gibi sonuçlar doğururlar,
• Bulaşıcı ve salgın hastalıkların çıkmasına neden olurlar (tifo, tifüs, sarılık vb. ),
• Yörenin ekonomik yapısını bozarlar,
• Devletin planladığı yatırımları geciktirirler.