Arama

Çekim Ekleri Nelerdir? - Tek Mesaj #4

Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
1 Nisan 2016       Mesaj #4
Safi - avatarı
SMD MiSiM
5. Eşitlik Eki (-ca, -ce, -ça, -çe)
Cümleye çeşitli anlam ilgileri katar.
  • O çocukça davranıyor. (gibi, eşitlik)
  • Sınıfta sessizce oturuyor. (şekilde)
  • Sence bu durumda ne yapmalıyım? (görecelik)
  • Okulca geziye gittik. (birliktelik)
  • Bakanlıkça şu kararlar alındı. (tarafından)
  • Aylarca bir mektup yazmadı. (boyu, süresince)
  • Elinde kalınca bir sopa vardı. (küçültme)
6. Vasıta Eki (-la, -le):
Cümleye çeşitli anlam ilgileri katar.
  • İzmir’e trenle gitmiş. (vasıta, araç)
  • Elmayı bıçakla soydu. (gereç)
  • Çarşıya annesiyle gitti. (birliktelik)
  • Sınavı heyecanla bekliyor. (durum)
  • Gürültüyle yatağından fırladı. (sebep)
7. Ekeylem (-dı, -mış, -se, -dır)
Ekeylemle birlikte kullanılan kip ekleri (-dı, -mış, -se, -dır) ad soylu sözcüklere eklenerek kullanıldığında isim çekim eki olur.
  • Hava dün güzeldi. (ekeylemin -di’li geçmiş zaman kip eki)
  • Onlar çok iyiymiş. (ekeylemin -miş’li geçmiş zaman kip eki)
  • Hastaysan yarın görüşelim. (ekeylemin şart kipi eki)
  • Orada havalar yağmurludur. (ekeylemin geniş zaman eki)
8. Soru Eki (mı, mi, mu, mü)
Bu ek kendisinden önceki sözcükten ayrı yazılır. Adlara gelerek cümleye soru anlamı katar. Kendisinden sonra gelen ekler ise bitişik yazılır.
  • Dünden beri yorgun musun? (soru)
Cümleye çeşitli anlam ilgileri de katar.
  • İyi mi iyi bir insandır o. (pekiştirme)
  • Bunu da mı yapacaktın! (şaşırma)

Fiil Çekim Ekleri
Fiillere gelerek anlamlarını değiştirmeden veya şahıs bildiren eklerdir.

1. Kip Ekleri
Eylemlere değişik zaman ve anlam ilgileri katan eklerdir.
  • gel – i – yor (şimdiki zaman kipi eki) 
  • gel – ecek (gelecek zaman kipi eki)
  • gel – di (görülen geçmiş zaman kipi eki)
  • gel – miş (öğrenilen geçmiş zaman kipi eki)
  • gel – ir (geniş zaman kipi eki)
  • gel – meli (gereklilik kipi eki)
  • gel – se (dilek-şart kipi eki)
  • gel – e – yim (istek kipi eki)
2. Kişi (Şahıs) Ekleri
Eylemlere kip eklerinden sonra gelerek eylemi kimin yaptığını gösteren eklerdir.
  • geldi – m gelmiş – im (1. tekil kişi eki)
  • geldi – n gelmiş – sin (2. tekil kişi eki)
  • geldi gelmiş (3. tekil kişi eki)
  • geldi – k gelmiş – iz (1. çoğul kişi eki)
  • geldi – niz gelmiş – siniz (2. çoğul kişi eki)
  • geldi – ler gelmiş – ler (3. çoğul kişi eki)
3. Ekeylem
Ekeylem ile birlikte kullanılan kip ekleri, eylemlere geldiğinde bileşik zamanlı eylem oluşturur ve bu kullanımlarıyla fiil çekim eki olur.
  • gelir – di (hikâye bileşik çekim)
  • gelir – miş (rivayet bileşik çekim)
  • gelir – se (şart bileşik çekim)
4. Soru Eki
Eylemlerin sonuna gelerek cümleye soru anlamı katar.
  • Yarın arkadaşlarla buluşalım mı?
Cümleye değişik anlam ilgileri katar.
  • O konuştu mu herkes susardı. (zaman)
  • Planlı çalıştın mı bu sınavı kazanırsın. (koşul)


kaynak: Edebiyat Ögretmeni
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
SİLENTİUM EST AURUM