Arama

Makbule Atadan - Tek Mesaj #6

Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
14 Nisan 2016       Mesaj #6
Safi - avatarı
SMD MiSiM
Ad:  makbule12.JPG
Gösterim: 4112
Boyut:  30.7 KB
Selânik’e dönüyorlar

Mesele aile arasında ehemmiyet kazanıyor. Çocuğu üzmemek ve hırpalatmamak lâzım. Dayısı Hüseyin Bey’le annesi Zübeyde Hanım tekrar baş başa veriyorlar. Verilen karar şudur: Selânik’te kirada bulunan evlerden birini boşalttırmak.. Zübeyde Hanım, kızları Makbule ve Naciye Hanım’ları alarak buraya yerleşecek ve küçük Mustafa huzur içinde tahsiline devam edecek.. Tabii; ev boşalttırılıyor. Çiftlikte bulunan Arnavut Hacı ismindeki uşak, Zübeyde Hanım ve kızlarını alarak Selânik’e getiriyor. Küçük Mustafa da, komşu Hatice Hanım’dan üç ay kadar hususi ders alıyor. Nihayet, Hatice Hanım’ın verdiği dersler, onu tatmin edemiyor.

Çekilen kulak
Zübeyde Hanım, yine zor durumdadır. Merhum eşi Ali Rıza Bey’in arkadaşlarından Hüseyin Efendi’yi hatırlıyor ve kule dibindeki kahvelerden birinde bu zatı buldurarak, oğlu Mustafa’nın mektebe yerleştirilmesi için aracılık yapmasını rica ediyor. Hüseyin Efendi derhal aracılık ediyor, bir iki gün sonra küçük Mustafa, Rüştiye Mektebi’ne giriyor.
Burada yine Bayan Makbule’yi dinleyelim:
— Ağabeyim intizama çok düşkündü. Mektebe başlayınca, evde kendisine hususi bir oda ayrıldı. Kahvaltısını odasında eder, kimseyi içeri sokmazdı. Yalnız yatardı. Gece geç vakitlere kadar derslerine çalışırdı. En sevdiği yemekler peynirli yumurta, etli kurufasulye ve patates yemeği idi. Hiç unutmam, bir gün Mustafa mektepten pek asabi dönmüştü. Asabi ve hırçın! Meğer bir fiil çekimini yanlış yaptığı için hocası kulağını çekmiş! Fazlaca çekmiş olacak ki, biraz kanamış da.. Dört gün hiç kimse ile konuşmamış ve odasına kapanmıştı. Sebebini annem de soramıyordu.
Bayan Makbule, burada gülümseyerek, “Yüzgöz olmasınlar diye..” dedi ve devam etti:
—Ertesi sabah kapı çalınmıştı. Bir de ne görelim: Merhum pederimin arkadaşı Hüseyin Efendi değil mi? Annemi ve Mustafa’yı kapıya çağırarak, “Muamelenin bittiğini” söyledi. Mustafa tabiî sevindi. Bir şeyden haberi olmayan annemin hayretini takdir edersiniz! Meğer Mustafa kulağı çekildiği gün, mektepten çıkar çıkmaz Hüseyin Efendi’ye koşmuş ve kendisini bu mektepten almasını ve Askerî Rüştiye’ye yerleştirmesini rica etmiş! İşte, Hüseyin Efendi’nin “bittiğini” söylediği muamele de, bu imiş! Mustafa’nın dört gün mektebe gitmeyerek evde beklemesinin sebebi de, bu!

Ben, basma taşıyamam!
Atatürk’ün hemşiresinin anlattığına göre, kapı ardında ana, oğul arasında bir münakaşa başlıyor, Zübeyde Hanım: “Ben seni asker yapamam. Baban gibi tüccar yapacağım!” diyor. Küçük Mustafa hiddetleniyor ve: “Ben mutlak asker olacağım. Omzumda basma topu taşıyamam!” diye çıkışıyor ve ayak diriyor. Fakat fayda etmiyor. Annesi resmî evrakı mühürlemeyeceğini söylüyor. Mustafa hiddetleniyor ve çıkıp halasının evine gidiyor.
…Mustafa Kemal’in askerî rüştiyesine verilmesine bir rüyanın sebep olduğunu kaydetmeden geçmemek lâzımdır. Bayan Makbule, o gece annelerinin gördüğü bir rüyayı şöyle anlatıyor:
— Annem rüyasında Mustafa’yı altından tepsi içinde olduğu halde bir minarenin tepesinde, korkunç vaziyette görür. Bir takım sesler: “Eğer Mustafa’nın askerî mektebe gitmesine razı olursan, yeri burasıdır. Etmezsen aşağı atarız, bin parça olur!” diyorlar. Annem dehşet içinde uyanıyor ve ertesi gün razı oluyor. İşte ağabeyimin askerî rüştiyesine girmesi hadisesi böyle olmuştur. Bundan sonrası malûm. “Kemal” ismini burada hocası kendisine vermiştir. Sonra Manastır İdadisi’ne gitti. Burada iken hastalanmıştı. Hatta annem onun verem olduğunu bile duyunca Selânik’te askerî baştabip Muhsin Bey’e rica ederek izinle getirtmişti. Özenle tedavi edildi ve bir şeyciği kalmadığı anlaşıldı.
Manastır’dan “sılaya” geldiği zaman, bizlere üzeri “yadigâr” yazılı Manastır işi yüzükler, sırma işlemeli terlikler getirdi. O zaman en sevdiği şarkı:
Ad:  makbule16.JPG
Gösterim: 3721
Boyut:  40.6 KB


Manastır’ın ortasında var bir havuz
Dimetoka kızları hepsi yavuz
Manastır ortasında var bir çiçek
Dimetoka kızları hepsi köçek
Biz yanar oynarız!
Şarkısı idi.

1950 YILINDA ZAFER GAZETESİ’NDE YAŞAR YULA İMZASIYLA YAYINLANAN SÖYLEŞİ

Basınımızda Makbule (Atadan) Hanım’la yapılmış üçüncü görüşmeyi oluşturan aşağıdaki söyleşiyi tam metin olarak sunuyoruz:
Kardeş Gözü İle En Büyük Türk: Atatürk!
Sayın hemşireleri Bayan Makbule, anlatmaya başlıyor:
— Ağabeyimin çocukluğu o kadar sakin bir şekilde geçmedi. Annem, oğluna olan büyük sevgisini, bizlere imrendirecek bir şekilde belli ederdi. Atatürk, ders ve mütalâa ile o kadar kafasını yormazdı. Daima bizlerden ayrı bir odada oturur ve kimse onun odasına giremezdi. Kitaplarına ve siyasî kâğıtlarına çok ehemmiyet verirdi.
Onbir yaşında iken bir gün yemek esnasında, sanki cemiyet içinde mevcut olan o zamanki bariz sınıf farkına işaret eder gibi, bir mahalle çöpçüsünü ele aldı: “Bu çöpçü niçin yaşıyor?” diye bir sual sordu. Aramızda olan kısa bir sessizlik anından sonra, bu sualin cevabını yine kendi verdi: “Hayatını devam ettirmek için…”
Daima yalnız olarak bulunduğu odasına, kendisini görmek ve de konuşmak için gittiğim zamanlar, ayağa kalkar ve beni karşılayarak köşeye oturturdu. Okuduklarına ve gördüklerine dair uzun tafsilat vermezdi. Bazen manâlı bir sessizliği tercih ettiğini görürdüm. Bazen, “Gel kardeşim, sana tarih okuyayım!”der ve heyecanlı bir sesle devam ederdi. O anlar, dikkat içinde kendisini dinlediğimden, bugün o kadar iyi hatırlıyorum ki, Atatürk, padişahların evlât öldürmelerine kızar ve bahsedilirken dişlerini hiddetle sıkmasından açıkça belli ederdi. Bu mevzua ait olan fikrimi bana sorduğu zaman, “Ağabey, dedim, insanlar kendi milliyetlerinden olanlarla evlenmeli, yoksa böyle olur!” Buna karşı cevabı da, uzun bir sessizlik olmuştu.
Atatürk de hepimizden fazla annesini severdi. Annemizi kara toprağa verdikten sonra, bir gece Atatürk, rüyasında onu görmüş ve derhal benim yanıma gelerek “Kardeşim, ne olur biraz konuş! Sen söylerken annemle görüşüyormuşum gibi oluyorum.” demesi, kendisinin ne kadar hassas ve ne kadar aile sevgisine düşkün olduğunu bizlere açıkça ispat etmişti.

Atatürk’ün sevdiği şarkı
— Atatürk’ün hayatında en çok sevdiği şarkı, Asım Bey’in uşşak faslından ve curcuna usulünden şu şarkısıdır:

Cana rakibi handan edersin,
Ben bînevayı giryan edersin.
Bigânelerle ünsiyet etme,
Bana cihanı zindan edersin…

Emin olun, bu şarkıda ben her şeyimi, hatıralarımı, bir kelime ile kardeşimi bulurum. Unutulur mu bu? Ne güzel, ne unutulmaz günlerdi onlar.. Şimdi, tatlı ve unutulması artık mümkün olmayan birer hayal, ebedî bir hatıra oldular…
Şimdi sözü, yine Bayan Makbule’ye bırakalım:
—Evet, Atatürk memleketini ve milletini çok severdi. Halkı uyandırmak için elinden gelen her şeyi yaptı. Bir gün yemek esnasında kendisine sordum: “Diğer büyük adamlar da memleket için çalışsalardı, yurdumuz için bu daha iyi olmaz mıydı?” Bana cevabı şu olmuştu: “Onlar da bu sevgili vatan için çalıştılar… Fakat talih bana daha çok yardım etti. Bana bu, Tanrı’nın bir lütfudur kardeşim!”
Şu anda, Atatürk’ün hayatında bir dönüm noktası telâkki olunabilecek bir mahiyet gösteren, Latife Hanım’la tanışma ve evlenmesinin kısaca hikayesini anlatmak istiyorum: Latife Hanım, İzmir’e ilk girecek olan bir subayla evleneceğini, yakınlarına, tanıdıklarına söylemiş.. Atatürk’ün İzmir’e girdiği günlerde, annemiz son derece hasta bir vaziyette bulunuyordu. Ağabeyimi İzmir’de karşılayanlar arasında Latife Hanım da vardı. Atatürk’ü layık olduğu şekilde karşıladılar ve nihayet bu konuşmalar, evlenme ile sona erdi.
— Biraz evvel Atatürk’ün musikiye olan yakın ilgisinden bahsetmiştim. Ağabeyim, alaturka musikiyi iyi bilir ve her şarkıyı severdi.
Şimdi sizlere, Atatürk’le birlikte aramızda geçen neşeli bir hatırayı anlatacağım: İş Bankası’nın, şu anda hatırlayamıyorum, yıldönümlerinden birini kutluyorduk. Deniz üzerinde sandallar, motorlar arasında bir vapurda bulunuyorduk. Halk, aralarında gördüğü Atatürk’ü çılgınca alkışlıyordu. Fakat vapur çok kalabalık olduğundan herkes iskemleye veya yerlere oturmuştular. Bir aralık kulağıma eğilen Atatürk, “Ne olur şişman olmasaydın, biz de yere otururduk!” dedi. Onun kırılmasını istemediğimden bu arzusunu yerine getirebilmek için, “Ne duruyorsun, derhal oturalım!”dedim. Bir çocuk gibi sevindi ve beraberce yere, halkın arasına oturduk. Bu vaziyette etrafımızdakilerle gayet neşeli konuşmalar yaptık ve ayağa kalkmak zamanı geldiği an, ben daha hazırlıklı davranarak, kendisinden evvel kalkmış bulundum. Bu hareketi, benim vücudumun kabiliyetinden beklemediği için, kendisine bir sürpriz olmuş; hatırladığımız zaman hep birlikte buna gülmüştük.
Sözlerime son vermeden evvel şunu da söyleyeyim; bir gün Atatürk bana şöyle söylemişti:
— Ne senin ve ne benim paramız olacak.. Her şeyimiz, yalnız ve yalnız, bize bunları veren milletin olacaktır!

1952–1953 YILLARI ARASINDA YENİ İSTANBUL GAZETESİ’NDE YAYINLANAN “BÜYÜK KARDEŞİM ATATÜRK” BAŞLIKLI YAZI DİZİSİ
Kimin tarafından kaleme alındığı belirtilmeksizin “Büyük Kardeşim Atatürk” başlığı ile 1 Kasım 1952 – 22 Mart 1953 tarihleri arasında Dünya Gazetesi’nde 141 gün süre ile yayınlanan bu röportaj, Makbule Hanım’la yapılan konuşmaların en uzununu oluşturmaktadır. Makbule Hanım bu yazı dizisinde, kendi anılarının yanı sıra, babası, kardeşleri, akrabaları hakkında annesinden dinlediklerine de bölüm bölüm, kendi anıları arasında yer vermektedir. Atatürk’e en yakın bir insanın gözü ve üslubuyla onun çocukluğu, gençliği, Selânik ve Manastır’daki öğrenim yıllarından anısal kesitler sunan bu uzun söyleşinin içeriği hakkında bir fikir vermek üzere, söz konusu yazı dizisinden bazı bölümler sunuyoruz:

Büyük Kardeşim Atatürk
Büyük kardeşimle ilgili hatıraları derleyerek anlatmaya çalışırken annemin söylediklerine de önemli bir yer ayırmak zorundayım. Çünkü büyük kardeşimin ilk çocukluğunu bilmiyorum. Nerden bileceğim; o zamanlarda ben dünyada yokmuşum zaten. Daha sonraki zamanları çok iyi hatırlıyorum. Hepsi de fotoğraf gibi beynime yerleşmiş.. Onun için, boş kalan yerleri annemin anlattıkları ile tamamlamak lâzım.

Selânik’in 20 kilometre kuzey-doğusunda banyolarıyla, şifalı sularıyla tanınmış küçük bir kasaba vardır: Langaza. Bu kasabada her yıl kurulan Paşa Panayırı’na her taraftan alıcılar gelir, pehlivanlar güreştirilir ve hediyeler dağıtılırdı. Ana tarafından buralıyız biz. Büyük babam Varyemez oğullarından Ahmet İbrahim Efendi, kasabanın eski yerlilerinden ve zenginlerindendir. Üç tane çiftliği var.. Langaza kasabasındaki çiftlik faaliyetlerinin ağırlık noktalarından biri, hayvan yetiştirimi idi. Bunun yanında ipekçilik, tütüncülük de yapılıyordu. Büyük babam Varyemez Ahmet İbrahim Efendi, daha çok hayvan yetiştirmek işine önem veriyormuş..

Kasabanın bir kısım Türk halkına Yürük denilirdi. Kasabadaki köylerin çoğu da yürük köyleri idi. Mavi ve yeşil gözlü sarışın köylüler her hafta Langaza pazarına gelirler ve getirdiklerini sattıktan sonra heybelerini doldurarak gün batarken dönerlerdi. Biraz büyüyüp de Vardar boyundaki kasabaları dolaştığımız zaman Langaza köylülerine çok benzeyen insanlarla karşılaşmıştım. Onların da çoğu sarışındı. Giyinişleri de başka türlü değildi.
Ad:  makbule19.jpg
Gösterim: 3659
Boyut:  67.9 KB

Bir gün bu köylülerden söz açılınca büyük kardeşim anlatmıştı: Yürük, yürümekten gelirmiş meğer.. Yürükler Bizanslılar zamanında Vardar boylarına yerleşmişlermiş. Vardar, eskiden beri bir Türk ırmağı imiş.. Buralarda, yabancı sözleri hiç denecek kadar az, temiz bir Türkçe konuşulurmuş.. Büyük kardeşimin belirttiğine göre, Varyemez oğulları, bu Türk’lerdendir. Osmanlı ordusu Rumeli’ye yayılınca, Vardar Türkleri büyük bir rol oynamışlarmış..
* * * *
Annem, o zamanlardan kalma el işlerini, arkada kalmış bir dünyayı kısa bir zaman için diriltmek ister gibi bize gösterirken büyük kardeşimle birlikte hayranlık duyardık. Ne nefis şeylerdi onlar yarabbi.. Çok iyi hatırlıyorum, bir gün annem büyük kardeşime demişti ki: “Mustafa, senin için saklıyorum bunları.. Bir büyü de..” Ondan sonra yeşil gözlerini, enginlere benzeyen bir şefkatle bana çevirmiş ve şöyle seslenmişti: “Sen henüz çok küçüksün yavrum.Hiç üzülme.. Sana da sandıkta sakladığım şeyler var..”Annemin bu bakışları ne kadar sık gözümün önünde dolaşıyor. Ben onları nasıl unutabilirim. Sizi, bu kadar uzak bir zamana götürmek isteyişimi sebepsiz sanmayınız. Annemin yaşadığı dünya, üstünkörü bilinmezse ne Mustafa anlaşılır, ne de çok daha sonra, ondan doğan şahsiyet, Atatürk…
* * * *
Babam Ali Rıza Bey, Selânik yerlilerindendir. Çok uzak dedelerinin Vidin’den ayrılarak Serez’de yerleştiklerini ve oradan da Selânik’e geldiklerini söylerler. Ben de başkaları gibi işitmişimdir bunu.. Doğru mudur, yanlış mıdır, bilmiyorum. Hatta araştırmak, sormak bile aklımdan geçmedi. Söz kesilmeden önce, büyük annemle büyük babamın yaptıkları soruşturmalar pürüzsüz.. Ali Rıza Bey’e karşı hiç kimsenin bir diyeceği yok.. Nihayet, babamın sabırsızlıkla beklediği karar veriliyor. Hatice Halama haber gönderilirken, Hüseyin dayım da babama müjdeyi yetiştiriyor.. Düğün hazırlıklarına başlamak sırası gelmiştir artık…

* * * *
Hiç unutmam bir kış gecesi, büyük kardeşim sobaya birkaç odun attıktan sonra mindere oturmuş ve kitaplarını karıştırmaya başlamıştı. Annem sordu: “Ne okuyorsun oğlum?” Büyük kardeşim hemen cevap verdi: “Tarih.. Plevne muharebeleri, Osman Paşa..”
Annem bir şey söylemedi ve derin düşüncelere daldı. Ve sonra yerinden kalkarak büyük kardeşimin saçlarını okşadı, okşadı: “İnşallah sen de onun gibi olursun Mustafa’m!” dedi.

Gözleri yaşlar içindeydi annemin.. Belki, bu büyük Türk kahramanının Ruslarla güreştiği günleri hatırlamıştı. O yılın şiddetli kışını kim unutabilir? Askerine örnek olmak için karakışta çadırda oturan Osman Paşa’yı kim unutabilir? Osman Paşa, o zaman, en son ümittir. Büyük kardeşim, kitabını mindere bıraktı: “Büyük bir paşa o, anne! Fakat bahtsız bir paşa.. Dilediği gibi iş göremeyen bir paşa.. Bir paşanın eli, ayağı bağlı olursa iş göremez, anne.. Bu kitapta yazıyor.. Tuna boyundaki ordumuzu İstanbul Sarayı idare etmiş ve ordumuz da onun için yenilmiş.. Ben kendi ordumu kendim idare edeceksem paşa olurum, anne.. Kuru paşalıktan ne çıkar? Maksat vatana hizmet!”
* * * *
Bir gün Mustafa, okuldan dönmüştür. Merdivenleri çıkarken Hüseyin dayımla karşılaşıyor. Evde olağanüstü bir sessizlik var. Annem yukarıdan gözleri kızarmış, yorgun ve bitkin iniyor. Söz söylemeye bile kudreti yok.. Mustafa’ya eliyle işaret ediyor. Büyük kardeşim donmuş gibidir. Şaşkın şaşkın bakarak soruyor: “Babam? Öldü mü?” Annem hıçkırıklarını tutamıyor. Mustafa’nın rengi soluyor ve sonra annesine sarılarak: “Sen ağlama anne! Ölümü durdurmak kimsenin elinde değil! Bak, ben varım anne, ben oğlun..
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 14 Nisan 2016 19:50
SİLENTİUM EST AURUM