BAĞIRSAK SALGISI

• İnce bağırsaklar; duodenum, jejunum, ileum
• Kalınbağırsaklar; caecum, colon, rectum
• İncebağırsaklarda yüzeyi genişletmek için villus intestinalisler ve bunların her birinde de 600 kadar mikrovillus vardır. Kalınbağırsaklarda villus bulunmaz.
• Gl.intestinalis (Lieberkühn bezleri); salgı hücreleri + argentaffin hücreler succus entericus denilen salgılarını villusların diplerine boşaltırlar.
• Argentaffin hücre → Serotonin → Mide-bağırsak kanalını uyarır, mide salgısını inhibe eder.
• Müsin salgılayan kadeh hücreleri prizmatik hücreler arasına yerleşmiştir
• Gl.duodenalis (Brünner bezleri), müköz nitelikli salgılarını Lieberkühn bezlerinin açıldığı yere boşaltırlar. Bu salgı, duodenumu mideden gelen asit kimustan korur. Salgı koyu, berrak ve alkali niteliktedir.

Duodenumda yapılan hormonlar

• Sekretin, kolesistokinin-pankreozimin (CCK-PZ), enterogastron, duokrinin, villikinin, glukagon, sapokrinin, enterokrinin'dir.
• Duodenum salgısında hücresel döküntülerden dolayı pepsin benzeri proteaz, amilaz, lipaz, sukraz ve laktaz enzimleri vardır.
• Jejunumda enzim sekresyonu ve hormon yapımı vardır.
• Villikinin villusların hareketini sağlar.
• Enterokrinin enzimden zengin bol bağırsak salgısı yapar.

Salgının miktarı

• Bağırsak bezlerinin salgısı Thiry fistülünden ya da Thiry-Vella halkasından toplanabilir.
• Her iki teknikte de bağırsaktan bir parça ayrılır ve kesilen parça bağırsak duvarına dikilir.
• Böylece bir fistülden açlık sırasında hiç ya da çok az, besin alımında ise artan saf bir bağırsak salgısı elde edilir.
• 100 santimetre karelik parça 1 saatte 13-18 ml salgı verebilir.

Salgının bileşimi

• Opalesans nitelikli
• İzotonik
• Başlıca elektrolitleri; sodyum, klor ve bikarbonat
• Su miktarı; %98
• Özgül ağırlık; 1007-1010
• Reaksiyon; alkali
• Organik maddeler; müsin ve enzimler

Bağırsak salgısındaki (succus entericus) enzimler

• Enterokinaz (Enteron, intestin): Tripsinojeni aktif tripsine çevirir.
• Aminopolipeptidaz (Erepsin): Pepsin ve tripsinin etkisinden geçmiş proteinleri aminoasitlere parçalar. Pankreastaki karboksipeptidazla işbirliği yapar. Alkali niteliklidir.
• Lipaz: yağları, gliserin ve yağ asitlerine parçalar.
• Karbohidraz: Karbonhidratlara etkiyen enzim grubudur.

- α-glukosidaz: Maltaz, maltozu parçalar. Sukraz, sakkarozu parçalar.
- β-galaktosidaz: Laktaz, laktozu glikoz ve galaktoza ayırır.

• Polinükleotidaz: Nükleik asitleri parçalar

- Nükleotidaz: Nükleosit ve fosforik aside ayrılır.
- Nükleosidaz: Nüleositleri; pürin, pirimidin ve pentoza parçalar

• Kalınbağırsak salgısında enzim yoktur. Posa halindeki içeriğin kayganlığını verir.
• Tükürükteki pityalin midede tuz asidi ile, pepsin ve rennin bağırsakların alkali ortamında tripsin ile, tripsin ise kalınbağırsaklardaki asit ortamda bakteriler ile yok edilirler.
• Jejunum hastalıklarında; folik asit, ksiloz ve demir emiliminde bozukluklar görülür.
• Distal ileum hastalıklarında; vitamin B12 ve yağ emiliminde azalma görülür.
• İncebağırsak bozukluklarında görülen belirtiler; kanama, ağrı, gerilme, bağırsak gürültüleri, duyarlılık, bulantı, kusma, ishal, kabızlıktır. 

• Dışkıdaki proteinin önemli bölümü, kalınbağırsak bakterilerince oluşturulur.
• Mikroflora; hem immun mekanizmaları uyarır, hem de patojenik organizmalarla savaşarak bağırsağı hastalıktan korur.
• Kalınbağırsaklarda besinlerin uğradığı değişiklikler hayvan türlerine göre önemli ayrıcalıklar göstermektedir.

• Geviş getirmeyen hayvanlarda midedeki gaz, geğirme olmazsa incebağırsaklar yoluyla kalınbağırsaklara gelir ve dışarı atılır (flatus).
• Mide gazı; % 15 O2, % 5 CO2, % 80 N
• Kolon gazı; % 40 CO2, % 50 N, % 10 metan, H, H2S
• Gazların bağırsaktaki hareketi borborygmus oluşturur.