Enzim sentezi
Özellikle karaciğeri etkileyen durumlarda enzim sentez hızında artma görülür. Safra yollarında tıkanıklık olursa, karaciğerde safra yollarını oluşturan hücrelere özgü enzimlerin sentezi artar. Bazı ajanlar hepatositlerdeki enzimlerin sentezini indüklerler. Örneğin fenobarbiton ve fenitoin gibi antikonvülsan ilaçlar böyle etkilidirler. Sentezi artan bu enzimlerden belli miktarı dolaşıma geçerse, serumdaki enzim aktivitesi de artmış olur.
Enzim sentezleyen hücrelerin kütlesi
Kemikten kaynaklanan serum alkali fosfatazı osteoblastik aktiviteyi yansıtır. Hızlı büyüme çağında olan çocuklarda serum alkali fosfataz aktivitesi yüksek olur. Yine, osteoblastik aktivitenin fazla olduğu kemik hastalıklarında (örn. Paget hastalığı) serum alkali fosfataz aktivitesi yüksektir. Plasenta da alkali fosfataz sentezlendiğinden, gebeliğin üçüncü ayında bu enzimin düzeyi yükselir. Prostatın metastatik karsinomalarında alkali fosfataz seviyelerinde artış görülür.
Hücre harabiyeti
Enflamasyon, nekroz ve metabolik olarak anormal olan dokulardan çok miktarda enzim kana geçerek, serum enzim düzeylerinin yükselmesine yol açabilir. Örneğin: hepatitlerde transaminazların artması, miyokard infarktüsünde kreatin kinaz artması.
Enzimlerin klirensi
Enzimlerin kan dolaşımından uzaklaştırılma hızı da, serum enzim aktivite düzeyini etkiler. Bunun mekanizması henüz tam olarak açıklanmamıştır. Enzimlerin uzaklaştırılmasında proteazlar tarfından parçalanma veya retiküloendotelyal sistem tarafından uzaklaştırma rol oynayabilir. Amilaz dışında diğer enzimlerin böbrekler yoluyla itrahı pek önemli miktarda değildir. Amilaz küçük moleküllü olduğu için idrara geçebilir. Bu nedenle kronik böbrek yetmezliğinde serum amilazında orta derecede bir artış olur.
Test sonuçları ve klinik bulgular
Klinik tanıda kullanılan enzimlerin çoğu çeşitli dokularda bulunan enzimlerdir. Bu nedenle genellikle tek bir enzimin ölçümü bir hastalığın kesin tanısı için yeterli olmaz. Örneğin, serum CK yüksekliği miyokard infarktüsü sonucu olduğu gibi, iskelet kası hastalığına da bağlı olabilir. LDH da çeşitli nedenlerle yükselebilir. GOT miyokard infarktüsüne bağlı olarak yükselebileceği gibi viral hepatit gibi karaciğer hücrelerini etkileyen bir durumda da yükselebilir. Bu yüzden enzimlerin diğer testlerdeki bulguların yanı sıra diğer klinik bulgularla birlikte değerlendirilmesi gerekir. Son örnekte infarktüsle viral hepatitin klinik bulguları çok farklı olduğundan tanıda karışıklığa yol açmayabilir. Ama bazen miyokard infarktüsünün bir komplikasyonu olarak (örn. konjestif kalp yetmezliği) artmış AST karaciğerden kaynaklanabilir.
Bir hastada sadece bir enzimin ölçümü nadiren istenir. Genellikle rutin olarak birçok enzimin ölçümü istenerek bir test modeli oluşturulur. Buradan da ayırıcı tanıya gidilir. Örneğin alkali fosfataz hem kolestazis hem de kemik hastalıklarında yükselir. Ama kolestaziste, kemik hastalıklarında normal olan, bilirubin, transaminaz ve GGT aktiviteleri de yükselir.
