Arama


Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
9 Mayıs 2016       Mesaj #4
Safi - avatarı
SMD MiSiM
İNSANDA DOLAŞIM SİSTEMİ
İngiliz tıp ve fen öğrencisi William Harvey (Harvi) insanda dolaşım sistemiğiyle ilgili kanın vücut içindeki akışını''sonu olmayan bir nehir''benzetmesiyle açıklamaya çalışmıştır.
Nehre benzetilen dolaşım sistemi; kalp, atardamar, toplardamar ve kılcal damarlardan meydana gelir.Kan dolaşımını sağlayan bu sisteme lenf dolaşımı yardımcı olur.

Dolaşım Sisteminin Görevleri
Sindirim sistemi tarafından sindirilen besinleri ve solunum sistemi tarafından sağlanan oksijeni hücrelere ulaştırmak ve hücrelerden aldığı atık maddeleri boşaltım sistemine, karbondioksiti ise solunum sistemine geri götürerek vücuttan uzaklaştırlmasını sağlamaktır. Ayrıca, vücut sıcaklığını ve pH'yi dengelemeye yardımcı olur.

Dolaşım Nasıl Gerçekleşir?

İnsan dolaşım sisteminde kan bir tam dolaşımda kalpten iki kez geçer. Küçük dolaşım kanı kalp ile akciğer arasında taşır; sistemik dolaşım yani büyük dolaşım da kanı kalp ile vücudun diğer bölümleri arasında taşır.
Vücut dokularından dönen kan kalbin sağ kısmından akciğerlere, karbondioksitten temizlenip oksijen kazanması için, pompalanır. Akciğerlerden gelen oksijenli temiz kan da tekrar vücuda pompalanmak üzere kalbin sol kısmına gönderilir ve böylece küçük kan dolaşımı tamamlanmış olur. Kalbin sol kısmına gelen taze kan da vücuda yayılmak üzere büyük damarlara pompalanır ve bu döngü bu şekilde devam eder.


Ad:  dolaşsis1.JPG
Gösterim: 4466
Boyut:  26.1 KB

KALP
Dolaşım sistemi içerisinde bir motor gibi görev yaparak kanı damarlar içinde tüm vücuda pompalayan kalp;sağ ve sol akciğer arasında göğüs kemiğinin arkasından ve sola dönük koni şeklinde bir organdır.Genellikle her insanın yumruğu büyüklüğünde 250 ila 300 g ağırlığında bir organdır.Yaşlandıkça büyüklüğü artar.
Kalp,üstte iki kulakçık (atrium) altta iki karıncık (ventrikül) olmak üzere dört odacıklıdır.Kulakçıkların karıncıklara açıldığı yerde kapakçıklar bulunur.Sağ kulakçıkla sağ karıncık arasında üçlü kapakçık (triküspit),sol kulakçıkla sol karıncık arasında ikili kapakçık (biküspit,mitral) yer alır.Bu kapakçıklar sağlam liflerle karıncıkların duvarlarına bağlanır.Ayrıca kalbin sol karıncığından çıkan aort ve sağ karıncığından çıkan akciğer atardamarında yarım ay şeklinde kapakçıklar vardır.Bu kapakçıklar kalpten pompalanan kanın geri dönmesini engeller ve kanın tek yönde akmasını sağlar.
Ad:  dolaşsis2.JPG
Gösterim: 8586
Boyut:  68.5 KB

Nabız: Kalbin ritmik kasılma ve gevşemesinin atardamarlarda hissedilmesine denir.
Tansiyon: Kalbin kasılıp gevşemesi sırasın da kanın atardamar duvarına yaptığı basınca denir.
Büyük tansiyon: Karıncıkların kasılması sırasında kanın atardamar duvarına yaptığı basınca denir.
Küçük tansiyon: Karıncıkların gevşemesi sırasında kanın atardamar duvarına yaptığı basınca denir.
Sağlıklı bir insanda dinlenme anında büyük tansiyon 120mmHg,küçük tansiyon ise 80mmHg basıncındadır.
Sağlıklı ergin bir insanın kalbi dakikada 70-80 kez atar.Her kalp atışı yaklaşık 0,85saniye sürer.Kulakçıkların kasılması 0,15 saniye ,karıncıkların kasılması 0,30saniye sürer.Kalan 0,40 saniye 'de ise kalp dinlenir.
Kalp,insanda embriyo gelişiminin 4. haftasından itibaren atmaya başlar ve yaşam boyu devam eder.Kalbin kasılması olaylarının kontrolü kalbin çeşitli yerlerinde bulunan özelleşmiş dokularla gerçekleşir.Yani kalp sinir sisteminden herhangi bir uyartı gelmeden yapısı gereği kendi kendine uyartı oluşturup kasılmayı sürdürebilir.Örneğin bir omurgalı canlının kalbi vücut dışına çıkarıldığında kalbin bir süre sonra daha kendi kendine kasılıp gevşediğini gözlenir.

Kalbin Çalışmasını Etkileyen Etmenler.
1. Sinirler: Kalp alışları vagus sinirleri tarafından yavaşlatılır.Hızlandırıcı sinirler ise beyinden gelen uyartıları taşır ve kalp atışını hızlandırır.(Heyecan,sevinç,korkma vb.)
2. Hormonlar: Vagus siniri kalp atışını azaltan asetil kolin salgılar.Hızlandırıcı sinirler ise adrenalin salgılayarak kalp atışını hızlandırır.
3. Karbondioksit ve oksijen miktarı kalp atış hızını etkiler.
4. Sıcaklık değişmeleri ,özellikle yüksek sıcaklık kalp atış hızını artırır.
5. Kimyasal maddeler: Tein,kafein gibi maddeler ile bazı iyonlar (K, Ca ) kalp atışını hızlandırır.

Kan Damarları:
Vücudunuzun her tarafı farklı çap ve farklı çeper kalınlığına sahip damarlarla kaplı- dır.Vücutta madde taşınmasını sağlayan damar çeşitleri;
  • Atardamar
    Ad:  dolaşsis3.JPG
Gösterim: 36589
Boyut:  34.9 KB
  • Toplardamar
  • Kılcal damarlar olarak üçe ayrılır.
1. Atardamar:
Kalpten kanı vücuda taşıyan damarlardır.Akciğer atardamarı hariç temiz kan bulunur.Kan akışı daha hızlıdır.Kan basıncı yüksektir.Basınca dayanıklı elastiki kaslara sahip iç yüzeyi dar olan atardamarların çeperi üç tabakalıdır.Bunlar:
  • İç gömlek: Üç tabakalıdır.En içte endotel bulunur kan akışını kalaylaştırmak için kaygan bir yapıya sahiptir.Sonra bağ doku ve en dışta damarların dayanıklılığını artıran esnek lifler vardır.
  • Orta gömlek: Damar çeperini saran düz kas ile bağ dokuya ait esnek lifleri kapsar.
  • Dış gömlek: Bağ dokudan oluşur.
    Ad:  dolaşsis4.JPG
Gösterim: 25540
Boyut:  20.3 KB
Atar damarlarda kanın hareketi:
1. Karıncıkların kasılması ile oluşan basınç
2. Atar damardaki düz kasların kasılması
3. Arkadan gelen kanın öndeki kanı itmesi
4. Yer çekimi

Atardamarlar
  • Kalbin karıncıklarından çıkar.
  • Akciğer atardamarı hariç, temiz kan çıkar.
  • Kanın akış yönü kalpten vücut çeperine doğrudur.
  • Kapakçıklar damarların dip kısmında bulunur.
  • Çeperleri kalındır, dağılışları düzenlidir.
  • Genellikle vücudun derinliklerinde seyrederler.
Kanın hareketi;
  • Karıncıkların kasılmasında doğan basınçla,
  • Kaslı tabakanın sağladığı esneklikle sağlanır

2. Toplar damarlar:
Kanı vücuttan kalbe getiren damarlardır.Toplardamarların yapısı da atardamarlarda da olduğu gibi üç tabakadan meydana gelmiştir.Ancak atardamarlardan farklı olarak dış tabakada bağ doku lifleri azdır.Orta tabakada yer alan kas doku incedir ve elastik lifler bulunmaz.Toplardamarlarda kan basıncı atardamarlardan daha düşüktür. Toplardamarların çapları atardamarlardan büyük olduğu için daha çok kan bulundurur.Akciğer toplardamarları hariç tüm toplardamarlar oksijence fakir kan bulunur.
Ad:  dolaşsis5.JPG
Gösterim: 5416
Boyut:  18.6 KB

Toplardamarlarda kanın akışını sağlayan etmenler:
1. Kulakçıkların gevşemesi ile oluşan emme basıncı
2. Toplardamarın etrafını saran iskelet kasları
3. Nefes alma sırasında göğüs kafesinin genişlemesi (göğüs boşluğundaki basıncı düşürür bunun sonucu üst ve alt ana toplardamarlardan kan gevşeyen kulakçıklara dolar)
4. Yer çekimi
5. Kapakçıklar (Vücudun alt kısmındaki toplardamarlarda bulunur.Kalbin üst kısmında kalan toplardamarlarda bulunmaz.)
6. Kan basıncı

Toplar damarlar
  • Kalbin kulakçıklarına gelişir.
  • Akciğer toplar damarı hariç, kirli kan taşırlar.
  • Kan, vücut çeperinde kalbe doğru akar.
  • Genellikle alt bölgedeki damarlarda kapakçıklar bulunur.
  • Çeperleri incedir, dağılışları düzensizdir.
  • Vücudun yüzeyinden seyrederler.
Kanın hareketi
  • Kapakçıklarla,
  • Vücut kaslarıyla ( çizgili kaslar),
  • Kan basıncı ile,
  • Damarlardaki kaslı tabaka ile,
  • Yer çekimi ile,
  • Kulakçıkların oluşturduğu emme basıncı ile,
  • Solunum hareketleri ile sağlanır.

3. Kılcal Damarlar
Ad:  dolaşsis6.JPG
Gösterim: 5262
Boyut:  49.7 KB
Atardamarlar ve toplardamarlar arasında bulunur. Bu ince yapılı kılcallar damarlar atardamarlarla toplardamarları birbirine bağlar.Kılcal damarlar endotel adı verilen tek katlı yassı epitel dokudan meydana gelmiştir.
Kılcal damarların çapı çok küçüktür ancak dokular arasında geniş yüzey oluşturacak şekilde vücuda yayılmışlardır.Kılcal damarların toplam çapı,atar ve toplardamarlardan daha fazladır.
Atardamarlar,taşıdığı kanı çok sayıda kılcal damara iletir.Bu durum kanın kılcal damarlara geçtiğinde akış hızının yavaşlamasına neden olur.Böylece kan akışı sayesinde kan ile doku sıvı arasında madde alış verişi gerçekleşir.

Kılcal damarlar
  • Atardamarlarla toplardamarlar arasında bulunur.
  • Yapılarında kaslı tabaka bulunmaz.
  • Kan ile doku hücreleri arasında madde alış-veriş yapılır.
  • Çeperleri incedir ve madde giriş-çıkış sağlayan gözenekler bulunur.
  • Kılcalların toplam yüzeyleri çok geniş olduğundan kanın akışı yavaş olur.


Kan Dolaşımı

1628 yılında William Harvey kalbin yapısını,kapakçıklanm ve toplardamar kapaklarını incelemiştir.Harvey,bu yapıların kanın tek yönde akışını sağladığı,dolayısıyla da kanı vücutta dolaşması gerektiği teorisini ortaya koymuştur..Böylece kalbin kanı,atardamarlar ile dokulara pompalayıp toplardamarlar ile tekrar geri topladığını göstermiştir.Harvey ince atardamar uçları ile toplardamar uçları arsında bir bağlantı olduğunu da düşünmüş,ancak bu bağlantıyı sağlayan yapıları tespit edememiştir.
İtalyan anatomistin Marcello Malpighi 1660 yılında bir kurbağanın vücudunda kılcal damarlara rastladığını bildirmiştir.Bu damarların atardamarlarla toplardamarları birbirine bağladığı göstermiştir.İtalyan anatomistin yaptığı bu çalışmalar Harvey'in kan dolaşımı teorisini doğrulamıştır.

Küçük kan dolaşımı:
Kanın vücuttaki dalaşımı büyük ve küçük kan dolaşımı olarak iki kısımda incelenir.Kalpteki oksijence fakir kanın akciğer atardamarı ile sağ karıncıktan çıkıp akciğerlere giderek oksijence zenginleştikten sonra akciğer toplardamarlarıyla sol kulakçığa dönmesine küçük kan dolaşımı denir.
Ad:  dolaşsis7.JPG
Gösterim: 31890
Boyut:  27.9 KB

Büyük kan dolaşımı :
Kalbin sol kulakçığına gelen oksijence zengin kan daha sonra kalbin sol karıncığına geçer.Oksijence zengin kanın aortla sol karıncıktan çıkıp tüm vücudu dolaştıktan sonra oksijence fakirleşerek alt ve üst toplardamarlarla kalbin sağ kulakçığına dönmesine büyük kan dolaşımı denir.
Ad:  dolaşsis8.JPG
Gösterim: 39469
Boyut:  53.1 KB


kaynak: Anatomi
SİLENTİUM EST AURUM