Kanın Görevleri ve Yapısı
Kan hücreleri ve plazmadan meydana gelen kan doku,vücudu bir ulaşım ağı gibi saran damarlar içinde dolaşır.Kan:vücutta taşıma,düzenleme,savunma ve koruma gibi önemli görevleri olan özel bir sıvıdır.
Yetişkin bir insanda ortalama 4-5 litre kan bulunur.Kanın %55'ini plazma,%45'ini kan hücreleri oluşturur.

Kanın görevleri:
Kanın Taşıma Görevleri
Hücrelere gerekli maddeleri taşır. Buralarda oluşan artıkları, vücut dışına atacak ya da zararsız duruma getirecek organlara iletir.
Akciğerlerden aldığı oksijeni vücut hüclerine taşır.
Sindirim organlarından aldığı besin maddelerini tüm vücut hücrelerine taşır. Metabolizma artıklarının akciğer, böbrek ve deriye taşır.
Endokrin bezlerin hormonlarını ilgili (hedef) organlarına ulaştırır.

Kanın Düzenleme Görevi
Vücut ısısının asit baz dengesini düzenlemede etkilidir. Vücudun su dengesini düzenlemede etkilidir.
Hücre ve doku sıvılarını yoğunluklarını düzenlemede etkidir. Vücut sıcaklığının sabit kalmasında etkilidir.

Kanın Savunma Görevi
Vücuda giren yabancı maddeleri fagositozda ortadan kaldırır. Lökositlerin ürettiği antikorlar zararlı mikroorganizmaları etkisiz duruma getirir.

Kanın Koruma Görevi
Yaralanma ve diğer kanamada durumlarında pıhtılaşarak ‘’ Tıkaç ‘’ oluşturur böylece kan ve madde kaybını önler.

plazma
Su - %90-92 - Madde yaşıma ve çözme
İyonlar - Sodyum, Potasyum Bikarnonat, Kalsiyum, Mangenyum, Klor - %2-3 - pH ın düzenlenmesi, ozmotik basıncın dengelenmesi
Plazma proteinleri - Albumin. Fibrinojen globulin immünoglobülinler - %6-7 - Savunma, pıhtılaşma, pH ın düzenlenmesi, ozmotik basıncın dengelenmesi

Kan Hücreleri
Alyuvarlar - 4-5 milyon - Karbondioksit ve oksijen taşıma
Akyuvarlar - 8-10 bin - Bağışıklık sağlama ve savunma
Trombositler - 150-400 bin - Kan kayıplarını pıhtılaşma ile engelleme

Kan Hücreleri
ALYUVARLAR (Eritnositler)

• Kanda CO2 ve 02 taşır.
• Esas yapıları hemoglobindir (Fe + protein)
• Memeli hayvanlarda alyuvarların olgunlarında çekirdek yoktur.
• Yaşlı olanlar karaciğer dalak ve lenft düğümleri parçalanır.
• Doğumdan önce dalak ve karaciğer doğumdan sonra kemik iliğinde yapılır.
• Ortalama 20-120 gün yaşarlar.Kadınlarda 1mm 4-4.5 milyon erkeklerde 5-.5.5 milyon kadardır.
• Yükseklere çıkıldıkça kanın alyuvar sayısı artar
• Pasif hareket eder.

AKYUVARLAR (Lökositler)

• Vücudu yabancı proteinlere ve antijenlere karşı korumak.
• Fagositoz yapma ve antikor salgılama yetenekleri vardır .
• Hastalık anında sayıları bölünerek artar .
• Hücresel organellere rastlanır.
• Dalak, lenf düğümleri ve kemik iliğinde üretilir.
• 4gün ile 4 saat ömürleri vardır.
• Aktif hareket ederler.
• Granüllü ve granülsüz diye ikiye ayrılır.
• 1 mm3 kanda 6-10 bin kadardır.

A-Granüllü Akyuvarlar
Notrofıl
 
Loplu bir çekirdekleri vardır.Akyuvarların %60-70 oluşturur.Vücuda giren bakteri ve diğer maddeleri fagositoz ile yok eder.Bakteriyel enfeksiyonlarda sayıları artar.

Eosinosit

Sitoplazmalarında bol miktarda granül bulunur.İki loplu bir çekirdeği vardır.Patolojik ve alerjik reaksiyonlarda sayıları çok artar.Ayrıca ten- ya,kancalı kurt gibi parazit enfeksiyonlarında etkilidir.Damar dışına çıkabilirler.

Bazofil

Sitoplazmalarında bol miktarda granül ve S şeklinde çekirdekleri var- dır.Kanda düşük oranda bulunur.Uzun süren iltihaplanmalarda sayıları artar.Bazofiller heparin ve histamin salgılar.
Heparin: Kanın damar içinde pıhtılaşmasını engeller.
Histamin: Kılcal damar geçirgenliğini artırır.

A-Granülsüz Akyuvarlar
Monosit

Sitoplazmalarında granül bulunmaz.Akyuvarların en büyük tipidir. Fagositoz yapma yetenekleri çok iyi gelişmiştir.Monositler dokular arasına geçerek bakterileri yiyen makrofajlara dönüşür.

Lenfosit

Vücutta bağışıklığın sağlanmasında görevlidir.Sinir doku hariç tüm dokularda bulunur. T ve B lenfositleri diye iki çeşidi vardır.
T lenfositleri: Antijenlere doğrudan saldırarak savunma yapar.Hücresel bağışıklık sağlar.
B lenfositleri Salgıları ile bakteri ve virüsleri etkisiz hale getirir.Humoral bağışıklık sağlar.

KAN PULCUKLARI (Trombositler)

• Kanın pıhtılaşmasında görev yaparlar.
• Kanın pıhtılaşması için özel bir protein oluşturur.
• Kan pulcukları gerçek hücreler değildir.Renksiz ve çekirdeksiz olup kemik iliğinin büyük hücrelerden kopan parçacıklardır.
• Ömrü 4 gün kadardır.
• 1mm3 kanda 200-300 kadardır.
• Trombasitler karaciğer ve dalakla makrofaj hücreleri ile fagositozla yok edilir.

Kanın Pıhtılaşması
Herhangi bir nedenle başlayan bir kanamada;damardan kanın akmasını önlemek amacıyla kanda meydana gelen reaksiyonların tümü pıhtılaşma süreci olarak adlandırılır.
Pıhtılaşma sonucu kanayan yerde oluşan pıhtı,zedelenen damar çeperinde tıkaç görevi görür.Hasar gören çeperin kan ile teması sonucu kan pıhtılaşması baslar. Başlangıçta hasarlı damar büzülür ve trombasitler,zedelenen damar duvarındaki bağ doku liflerine yapışarak trombasit tıkacı oluşturur. Damar hasarı küçükse sadece trombasit tıkacı ,kan kaybını tamamen durdurur.Ancak hasar büyükse ek olarak fibrin iplikçilerinin oluşmasını da gerekir.

Pıhtılaşma hasar gören damar çeperinden ve trombasitlerden tromboplastin enzimin salgılanmasıyla baslar.Aralarında tromboplastin Ca ++ iyonu,K vitamini ve çeşitli enzimlerin bulunduğu pıhtılaşma faktörleri protrombine dönüştürür.Protrombin karaciğerde üretilen ve trombinin inaktif hali olan enzimdir.Trombin,enzim görevi yaparak karaciğerin salgıladığı plazma proteini olan fibrinojeni fibrin iplikçiklerine çevirir.Daha sonra fibrin iplikçiklerinin oluşturduğu ağ,trombasit tıkacı üzerine yapışıp kan hücrelerini ve plazmayı da içine alarak pıhtıyı oluşturur.Pıhtı ile de hasarlı yer kapanır. 

Pıhtılaşmayı genetik faktörler de etkiler.Pıhtılaşma faktörlerinden birini kodlayan genlerde kusur olursa,bu genin kontrolünde olan pıhtılaşma faktörleri üretilmez veya eksik üretilir.Bu durumdaki kişilerde kanamalı durumda kan pıhtılaşmaz.Bu duruma hemofili hastalığı denir.Kan kaybı kişinin hayatını tehlikeye sokabilir.
Kanamalarda kanın pıhtılaşması ne kadar önemli ise kanın damar içinde pıhtılaşmadan dolaşması da hayatın devamı için o kadar önemlidir.Damarlar içerisindeki kanın pıhtılaşmasının engellenmesini heparin sağlar.

Kan ile Vücut Hücreleri Arasında Madde Alış Verişi
Kılcal damarlarda atardamar ucundan toplardamar ucuna doğru gidildikçe kan basıncı düşer.Bu durum kan ile vücut hücreleri arasındaki madde alış verişine ne gibi katkı sağlar?
Vücudumuzu oluşturan hücreler doku sıvısı adı verilen bir ortam içinde yaşar. Bu ortamda hücreler ile kılcal kan damarı arasında madde alış verişi gerçekleşir. Doku sıvısı kan plazmasının kılcal damardan doku hücreleri arasındaki boşluklara kontrollü olarak sızmasıyla meydana gelir. Doku sıvısı içinde küçük moleküllü proteinler,glikoz,amino asit,vitamin,mineraller,su,atık maddeler ve solunum gazları gibi bileşenler vardır. Albümin,globülin,fibrinojen büyük moleküllü plazma proteinleri oldukları için kılcal kan damarlarından doku sıvısına geçemez. Bu nedenle kılcal damar içinde ozmotik basınç oluşur. Kılcal kan damarı boyunca bu basınç sabittir,değişmez. Kan basıncı ise kılcalların atardamar ucundan toplardamar ucuna doğru gidildikçe azalır.Kılcalların atardamar
ucundaki kan basıncı,ozmotik basınçtan yüksek olduğu için su ve çözünmüş maddeler kılcal damardan doku sıvısına geçer. Kılcalların toplardamar ucunda ise kan basıncı ozmotik basınçtan düşüktür. Buradaki su ve çözünmüş maddeler doku sıvısından kılcal kan damarlarına geçer.