Tiamin
- B1 vitamini, Aneurine, antiberiberik vitamin gibi isimlerle bilinir.
- İlk ke fedilen B vitaminidir.
- Suda eriyen bir vitamindir.
- Vücutta depolanmaz.
- Günlük ihtiyaç duyduğumuz vitaminler arasındadır.
- Beslenme bozukluklarına bağlı olarak yeterli miktarda alınmadığında bazı hastalıklara sebep olur.
- Çeşitli enzimlere koenzim olarak görev yaparlar.
Tiaminin Kimyasal Formülü
Thiazoldeki N +1 yüklüdür, bu N atomu thiaminin katıldığı kimyasal reaksiyonlarda elektron kaynağı olarak kullanılır.
Thiaminin Biyokimyasal ve Nörofizyolojik Rolü
- Thiaminin aktif formu olan thiaminpirofosfat (TPP), birçok metabolik reaksiyonda koenzim olarak rol oynamaktadır. İki önemli oksidatif dekarboksilasyon olan piruvatın asetil CoA’ya ve alfa ketoglutaratın süksinil CoA’ya dönüşümünde TPP’a koenzim olarak ihtiyaç duyulmaktadır.
- TPP’ın koenzim olarak kullanıldığı bir diğer reaksiyon ise transketolaz reaksiyonudur. Transketolaz sonucunda RNA sentezi için riboz, yağ asidi sentezi için NADPH elde edilmektedir.
- NADPH’in indirgen gücünden faydalanılması ile membran lipidlerinin oksidasyonu önlenerek membran stabilizasyonu sağlanmaktadır.
- Lösin, izolösin ve valin gibi esansiyel aminoasitlerin metabolizmasında rol oynamaktadır.
- Ayrıca asetilkolin sentezi için gerekli olduğu kadar sinir hücrelerinin membranlarından sodyum iyonlarının geçişini de sağlamaktadır.
- Thiamin eksikliğinde, membranların osmotik gradientlerini koruyamadıkları ve intra-ekstra sellüler ödem geliştiğinin gözlendiği belirtilmiştir.
- Hastalarda periventriküler bölgede kan-beyin bariyerindeki defektin büyük olasılıkla thiamin eksikliğinin sonucu olan glukoz ve oksidatif metabolizmadaki bozukluğa bağlı gelşitiği bildirilmitir. Hastalara thiamin verilmesiyle ödemin azaldığı ve onarım değişikliklerinin başladığı gözlenmiştir.
- Merkezi sinir sistemi enerji ihtiyacını karbonhidrat metabolizmasından karşıladığı için thiamin eksikliğinde en çok etkilenen vücut bölümlerinden biri de merkezi sinir sistemidir.
- Nöronlarda kromatoliz görülmesi riski yükselir.
- Aynı zamanda, thiamin eksikliği nöron aksonlarını saran miyelintabakasının a ınmasına ve yok olmasına neden olabilir. Bu ise ciddi nörolojik hastalıklara ve bozukluklara neden olabilir.
Merkezi sinir sistemi ile beraber karbonhidrat metabolizmasıyla enerji ihtiyacını kar ılayan diğer bir yapı da kalptir. Thiamin
eksikliği ile beraber gelen karbonhidrat metabolizmasındaki düşü ve sorunlar kalp kasını zayıflatır ve bu zamanla ciddi kardiyovasküler sorunlar yaratabilir.Bunların dışında thiamin hastalığı sindirim sistemi bozukluklara neden olabilir.
Besin kaynakları
Ye il sebzeler, balık, et, meyve ve sütte, baklagillerde ve özellikle bezelyede bulunur. Yemek pişirme durumunda ısı 100
derecenin üzerine çıkarsa vitamin özelliğini yitirir. Soğuktave dondurularak saklanan yiyecekler B1 vitamini yönünden kayba uğramazlar.
Sebzelerin pişirilmesi, sütün kaynatılması ve sterilize edilmesi çok miktarda thiamin kaybına yol açar.