Beyzbol Nedir?

Amerika’nın milli sporlarından birisi olan beyzbol, yaklaşık 1800’lü yıllarda diğer oyunlardan esinlenerek oluşmuş olan bir spordur. Amatör olarak çok oynanan bir oyun olmasının yanı sıra, profesyonel olarak oynayan ve karşılığında çok yüksek ücret alan kişilerde vardır. Beyzbol sopası denen bir tane sopa ile oynanmakta olan oyunda, her iki takımında oyun devrelerinde savunma ve saldırı hakları bulunur.

Beyzbol oynamak istiyenlerin hangi elini kullandıkları da büyük önem taşımaktadır. Sağ elini kullanan oyuncular, oyunun bütün alanlarında faal rol üstlenebilir iken, sol ellerini kullananların kaleci yada dış alanda oynayan oyuncu olması gerekir.

Beyzbol Nasıl Oynanır?

Beyzbol, 27 metrelik bir kare alanda oynanır. Sahanın etrafı çitle çevrili olur ve saha iç alan, dış alan olarak ikiye ayrılır. Kare seklindeki sahanın her bir kösesi bir kale olur ve bu kalelerden bir tanesi sayı kalesi olarak sayılır ve diğer kaleler bu kale sayısının saat yönünün tersine gidilerek 1’den 3’e kadar sıralanır. Sayı kalesinde plastikten beyaz bir plaka bulunurken diğer kalelerde küçük birer yastık bulunur. İç alanın ortasında ‘Pitcher’ adında bir tümsek yer alır. Kalelerin, kaleler arasındaki yolların ve fırlatma tümseğinin dışındaki her yer çimle kaplı durumdadır.

Beyzbolda takımlar dokuzar kişiden oluşur, müsabaka ise dokuz devreden oluşmaktadır. Her bir devrede sırasıyla takımlar hücum hakkına sahip olur ve ilk hücum hakkını deplasman takımı daha sonra ev sahibi takımı hücum hakkını kullanır. Sahada hücum yapacak takımdan battery yani topa sopasıyla vuracak olan tek kışı durur. Topa vuracak (batter) adamın 18 metre uzağında rakip takımdan ‘Pitcher’ yani topu fırlatacak kişi durur. Batter’’in arkasında savunma yapan takımdan ‘Catcher’, yüzüne top gelmesine karsı önleyecek kask ile durur. Catcher elinde büyük eldivenle duran kişidir ve Catcher’ında arkasında sakatlık olup olmadığını kontrol edecek hakem bulunur.

Pitcher, topu fırlatır ve hücum da olan takımın batter’si elindeki sopayı sallayarak topu var gücüyle uzağa atmaya çalışır, topu ıskalar ise catcher da tutarsa ‘Strike’ olur ve 3 Strike sonunda topa vuran kısının hücum hakkı biter ve yerine başka vurucu alırlar. Topa vuran kişinin üç defa Strike yapıp hücum hakkının bitmesine ‘out’ denir. Hücum takımının üç kere out yemesi sonunda da hücum hakkını kaybeder. İki takımda birer kez hücum yaptıktan sonra ilk devre biter. Hakem Pitcher’in attığı topu beğenmezse uyarır ve bu olaya ‘ball’ denir, dört defa ball yapıldığında ‘base’ ceza alınır. Base’ler basitçe sayı kalesinden haricindeki üç kaledir yani üç base vardır. Batter topa isabetli vurursa ilk baseye koşar, baseye koşması esnasında savunmadaki takımın oyuncuları topu yakalamaya çalışır, yakaladıkları tekdirde kale bekçilerine ulaştırmaya çalışacaktır. Eğer batter diğer takım topu yakalayıncaya kadar üç kaleyi birden tamamlayıp vuruşu yaptığı yere gelirse sayıyı almış olur. Batter iki kale arasında koşarken, savunma takımı topu yakalayıp kale bekçisine getirirse ya da topu yakalayan oyuncu batter’i yakarlarsa batter out olur ve oyun dışı kalır. Veya batter topa vurduğu zaman top çitleri geçerse bu ‘sayı turu vurmak’ anlamına gelir. Topun yakalanması imkansız olduğu içinde topa vuran kışı kaleleri yavaşça geçip şovunu yaparak sayı turunu tamamlar.

Oyun Alanı

Oyun alanı iç ve dış alanlar olarak ikiye ayrılır. Oyunun merkezi kare biçiminde ortaya çizilmiş olan iç alandır (infield). Dış alan (outfield) ise iki sınır çizgisi uzatılarak elde edilen ve iç alanın dışında kalan bölümdür, iç alanı oluşturan karenin üç köşesi kale (base) olarak adlandırılır. Kalelerde yelken bezinden yapılmış yere bağlı minderler bulunur.

Kalelerin birbirinden uzaklığı 27,4 m’dir. Bu üç kale dışında, 4. köşede bulunan kale “sayı kalesi” olarak adlandırılır. Sayı kalesi beyaz kauçuktan, beş yüzlü bir plâkadır. Top fırlatıcıya bakan kenarı 43 cm, iki yanı 22 cm, iki arka kenarı ise ceza çizgileri üstünde ve her biri 30 cm’dir. Karenin ortasında, 18.4 m uzaklıkta, top fırlatanın durduğu yerde, yaklaşık 40 cm yükseklikte bir düzlük vardır ve fırlatıcı topu bunun üzerinden fırlatır. Bu düzlüğün çevresi ve dış alan çimle kaplıdır. Kale aralarındaki yolların 6 metrelik çevresi ise koşan oyuncunun kayarak kaleye değmesine olanak sağlamak amacıyla topraklanmıştır. Dış alan 3 m yüksekliğinde bir çitle çevrili, çim kaplı geniş bir alandır. Oyun alanının sınırlarını belirleyen sol ve sağ ceza çizgileri arasındaki uzaklık 100 m’dir.

Alandaki en uzun mesafe 140 m olup sayı kalesi ile tam karşısındaki sınır çizgisi arasında yer alır. Ceza alanı, iki ceza çizgisinin dışında kalan alandır. Dış alan oyuncuları ceza alanına giden toplan yakalamak için girebilirler, ama bu alan dar olduğu ve hemen yanında izleyici yerleri bulunduğu için pek kullanılmaz.

Oyun alanı çim olabileceği gibi, yapay malzemeyle de kaplı olabilir. Yapay zemin, her zaman oynanmaya hazır oluşu nedeniyle modern sahalarda tercih edilmektedir.

Beyzbol Oyun Kuralları

• Savunmadaki takımın oyuncularının farklı görevleri vardır.
• Fırlatıcı fırlatıcı tümseğinde, yakalayıcı sayı kalesinin arkasında, üç kale bekçisi üç kalenin çevresinde, bir kısa top yakalayıcı iç alanın hemen dışında ve üç dış alan oyuncusu dış alanda yer alır.
• Hücumdaki takımın oyuncuları sırayla sayı kalesine gelerek, fırlatıcının yakalayıcıya attığı topa sopayla vurmaya çalışırlar.
• Fırlatıcının atışının, vuruş alanı içinden geçen, geçerli bir atış olup olmadığına sayı kalesinin arkasında duran hakem karar verir.
• Fırlatıcının dört geçersiz atışı, vurucuya birinci kaleye yürüme hakkı verir.
• Üç kez geçerli atışa vuramayan, vurduğu top yere düşmeden yakalanan, ya da ceza alanına düşen vurucu oyun dışı kalır.
• Üç oyuncusu oyun dışı kalan takım hücum hakkını kaybeder ve savunmaya geçer. İki takım da vuruş hakkını tamamlayınca devre biter.
• İsabetli bir vuruştan sonra bir kaleye ulaşabilen vurucuya, koşucu denir.
• Sayı turunu tamamlayamadan aradaki kalelerden birinde kalan koşucu, ya kendinden sonraki vurucunun isabetli vuruşu ile ortaya çıkan koşma süresinde, ya da herhangi bir anda, kale bekçilerini atlatarak, bir sonraki kaleye koşar. Bu şekilde sayı turunu tamamlamaya çalışır.
• Her kalede aynı anda ancak bir koşucu bulunabilir.
• Koşucu iki kale arasında koşarken, top kale bekçisine ulaştırılırsa, ya da topu taşıyan bir savunma oyuncusu koşucuya değerse, koşucu oyun dışı kalır.
• Eğer vurucu iyi bir vuruşla topu çitlerin ötesine gönderirse buna, sayı turu vurmak denir.

Kullanılan Malzemeler

Temel malzemeler sopa, top ve eldivendir. Rakip oyuncuların birbirinden ayrılabilmesi için takımlar farklı renklerde formalar giyerler. Güvenlik için vurucu ve tutucular özel başlıklar kullanırlar. Sopa, tümüyle yuvarlatılmış tahtadan, genellikle dişbudak ağacından yapılır. Boyu 1.06 metre, çapı ise 7 cm’dir. Sıkıca kavranabilmesi amacıyla sap kısmında çap daraltılmıştır.

Eldivenler deriden, kuş yuvası şeklinde ve parmak araları topu rahat yakalamak için esnek perdeli olarak yapılmıştır. Top beyaz ve serttir. Ortası mantar, dışı ise yün ipliği ve at derisinden yapılır. Çevresi yaklaşık 22.5-23 cm, ağırlığı 142-149 gr arasındadır.

Vurucunun mantardan yapılmış güneş şapkası, yakalayıcının ise yüz ve göğüs koruyucusu, yakalama eldiveni, dizlik ve incik kemiği koruyucusu vardır. Doğal çim sahada özel çivili ayakkabılar, yapay zeminde ise lâstik tabanlı spor ayakkabılar tercih edilmektedir.

Beyzbol Ligleri ve Müsabakalar

• Oyun iki takım halinde oynanır.
• Takımlar dokuz kişiden oluşur ve müsabaka dokuz devredir.
• Beyzbol, 27 metrelik, kare bir alanda oynanır.
• Oyuncunun topa her vuruştan sonra koşması gereken yol kazıklarla bellidir.
• Oyun, topu atan oyuncunun, topu tutana atmasıyla başlar. Öteki takımın elinde sopa olan tek oyuncusu, elindeki sopayla bu topa vurarak, onu çizgilerle belirlenmiş sahada mümkün olduğu kadar uzağa vurarak birinci kaideye koşar. Bu koşma esnasında kaideye varmadan, top sahadaki oyuncuların eline geçerse yanmış sayılır.
• Yanmadan yerine ulaşınca buradaki birinci oyuncunun da ikinci kaideye varması gerekir.
• Top çelici bütün kaideleri dolaşarak ilk bulunduğu yere gelince takımına bir puan kazandırır.
• Beyzbolda en iyi vuruşa "home run" adı verilir.
• Beyzbol sahasının her noktasında hakemler bulunur.

Dünyada profesyonel olarak sadece Amerika'da, Amerika Ulusal Beyzbol Ligi adı altında oynanmakta olan beyzbol, ülkemizde Türkiye Beyzbol, Softbol, Korumalı Futbol ve Ragbi Federasyonu (TBSF) çatısı altında minikler yaş kategorisinde faaliyetlerini sürdürmektedir. Ayrıca bazı üniversiteler kendi amatör liglerinde maçlarını yapmaktadır.