RNA

Eukoryatik hücrelerde nukleus , mitekondri , kloroplast , ribozom , sitoplazmada bulunur. Prokaryotik hücrelerde ise ribozom ve sitoplazmada bulunur.
Hücrelerde yapı ve özellik bakımından 3 tip RNA vardır.

• m-RNA
• t-RNA
• r-RNA

Yapıtaşları : Adenin ,Guanin ,Urasil ve Sitozin' nükleotidleridir.


m-RNA 'nın Görevi
DNA 'nın anlamlı nucleotit dizisi (Gen) den aldığı şifreye uygun olarak protein sentezine kalıplık eder.

m-RNA 'nın Özellikleri

• DNA üzerinde sentezlenir. Sentezine kalıp ödevi sadece tek zincir yapar diğeri tamamlayıcıdır.
• Düz zincir halindedir.
• Anlamlı üçlü nucleotit dizisine kodon denir.
• Yapısındaki kodon sayısı en az sentezlenecek proteindeki aminoasit sayısı kadardır.

NOT : Alyuvarlarda DNA olmadığından yönetici molekül rolünü sentezlenmiş RNA' lar yürütür. Ayrıca bazı yönetici molekül ve kalıtsal bilgileri taşıyıcı molekül RNA' dır.
NOT : m-RNA' nın okunması evrenseldir. Hayvansal protein sentezinde görev alan bir m-RNA bitki hücresine konursa yine hayvansal protein sentezler.

• m-RNA belirli bir protein sentezi için özelleşmiştir.
• m-RNA aynı tip proteinin sentezinde defalarca kullanılır. İhtiyaç bitince nucleotitlerde yıkılır.
• RNA çeşitleri içinde oran olarak en az olanıdır. %5
• Tek zincirdir.
• Yapı özellikleri evrenseldir. Okunması da evrenseldir. (Transkripsiyon ve Translasyon)
• Nucleotit dizilimi genin tersi tamamlayıcı dizinin aynısıdır. (Timin yerine Urasil bulunur.)
• Sentezlenen m-RNA da gen bölgesinin / kadar nucleotit bulunur.
• Okunması AUG veya GUG ile başlar UAA , UAG , UGA kodon ları ile sonlanır .
• Bazı virüslerde kalıtsal bilginin saklanması ve yeni nesillere taşınmasını sağlar .
• Hücrelerde o an için var olan m-RNA çeşit sayısı

1. Hücre Karakteri
2. Aktif Gen Sayısı
3. Sentezlenecek Protein Çeşit Sayısına bağlıdır.

• Bir türün farklı hücrelerinde var olan m-RNA çeşit sayısı farklıdır.
• Kalıtsal bilgi (Sentezlenecek proteindeki a .a . sayısı , çeşidi , yeri , sıralanışı) m-RNA' da ki nucleotit dizilişine göre belirlenir.
• Kalıtsal bilginin hücrede kullanılması m-RNA aracılığıyla gerçekleşir.
• Yapısında zayıf H bağları bulunmaz.

r-RAN' nın Özellikleri:

• Ribozom ların yapısında bulunur.
• Nukleolusta (çekirdekcik) sentezlenir.
• Sitoplazmada toplam RNA nın %80 'i kadardır.
• Her çeşit proteinin sentezinde rol oynarlar.
• Defalarca kullanılırlar.
• Yapısında zayıf hidrojen bağları vardır.
• Protein sentez bilgisinin adım adım okunmasında rol oynarlar.
• m-RNA ve t-RNA nın ribozom lara bağlanmasını sağlar.

t-RNA' nın Özellikleri :

• En küçük (en az nucleotit içeren) RNA dır.
• Çözünür RNA dır.
• Belirli bir amino aside özelleşmiştir.
• Protein çeşidine özelleşme göstermez.
• Değişik protein sentezinde defalarca kullanılır.
• Amino aside özelleşme anti kodonla bağlantılıdır.
• Hücrede en az 20 çeşit t-RNA vardır. En çok 61 olması beklenir.
• Toplam RNA' nın % 15' ini oluşturur.
• Toplam 70 nucleotitden oluşmuştur.
• Yapısında zayıf H bağları bulunur.
• Belli DNA bölümlerinde sentezlenirler

NOT : DNA da G-C çifti sayısının A-T çifti sayısından fazla oluşu denaturasyona dayanıklı olmasının nedenidir. Çünkü daha çok hidrojen bağı içerir.
NOT : Organik bazlar (Örn : Adenin ) DNA , RNA' nın yanı sıra ATP , NAD , FAD , NADP' ninde yapısında yer alırlar.

RNA sentez şartları:

Mitoz-Mayoz evreleri hariç her dönemde sentezlenirler
Şartları:

1. Yeterli sayı ve çeşitte nükleotid
2. Kalıp DNA
3. DNA helikaz
4. RNA polimeraz

RNA' nın DNA ya Benzer Özellikleri

• DNA üzerinde sentezlenmesi.
• Organik baz olarak Adenin , Guanin , Sitozin in bulunması.
• Fosfodiester bağlarına sahip oluşu.
• m-RNA hariç zayıf hidrojen bağları bulunuşu.
• İnterfazda sentezlenmesi.
• Kalıtsal özelliklerinin oluşması ve yaşamsal olayların gerçekleştirilmesi.
• Nukleus kloroplast ve mitekondri de bulunuşu.

RNA' nın DNA dan farklı Yönleri

• Tek zincir oluşu.
• Timin yerine urasil bulundurması.
• Sitoplazma ve ribozomlarda bulunması.
• İşlevi bitirdikten sonra yıkılması. (Hidrolizle)
• Daha küçük molekül yapıda olması.
• Kendini eşleyememesi.
• Yapı ve görev olarak 3 çeşit olması.
• Bölünme hariç her zaman sentezlenirler.

Nucleik Asitlerin Yaşam İçin Önemi

• En ilkelden (virüs) en gelişmiş canlıya kadar hapsinde vardır.
• Hücrenin en önemli ve en büyük organik molekülleridir.
• Hücredeki hayatsal olayları ( sentez , yıkım , hücre bölünmesi vb.) kontrol eder.
• Kalıtsal özelliklerin yeni hücrelere (nesillere) taşınmasından ve saklanmasından görevlidir.
• Yapı ,işlev ve fonksiyonları evrenseldir. (Bütün hücrelerde aynıdır.)