Spor ve Sporun Tarihi

SPOR, vücudumuzun gücünü artıran, melekemizi geliştiren, aynı zamanda eğlendiren, hoş vakit geçirten işlerdir. Denizcilik, avcılık, binicilik, kayak, futbol, tenis, atletizm, güreş hep sporun çeşitli kollarından biridir.

İnsanlar çok eski çağlardan beri spor yaparlar. Eski Yunanlılar güreşirler, yarış ederler, atletizm oyunları düzenlerlerdi. Yüksek atlamak, disk atmak o çağlarda gençlerin çok sevdikleri sporlardandı. Dört yılda bir büyük spor şenlikleri yapılır, bu şenliklerde sporcular birbirleriyle boy ölçüşürlerdi.

Eski Roma’da da spora büyük önem verilirdi. Yalnız, Romalılar’ın spor yapmaktaki amaçları gençleri savaşa hazırlamaktı. Gençler ata binerler, aralarında tahtadan kılıçlarla savaş talimleri yaparlar, yüzerler, ağırlık kaldırırlardı. Ortaçağ’da da spora, gençleri savaşa hazırlamak bakımından önem verildi. Ancak, daha çok, asillerin çocukları spor yapıyordu. Bu da ata binmek, kılıç kullanmak, ava çıkmaktan ibaretti.

Türkler arasında da spor çok yaygındı. Türklerin ulusal sporu olan atçılıkla güreşin çok eski bir geçmişi vardır. Ata binmekte, kılıç kullanmakta, ok atmakta, güreş tutmakta üzerine olmayan Türkler bu üstünlüklerini uzun idmanlarla kazanırlar, gençlere da öğreterek bu üstünlüğün babadan oğula geçmesini sağlarlardı.

Bugünkü anlamı ile spor ancak XIX. yüzyılın ikinci yarısında başladı. Modern Olimpiyat Oyunları’nın düzenlenmesiyle gençler arasında spor hevesi canlandı. Kulüpler kuruldu, takımlar meydana getirildi, yarışmalar düzenlendi.

Bugün uluslararası yakınlaşmalarda spor karşılaşmalarının büyük önemi vardır. Belirli aralarla düzenlenen spor karşılaşmaları dünya gençlerini birbirine kaynaştırır, aralarında efendice savaşma ruhunu geliştirir. Bugünkü gençliğin günlük hayatında sporun önemi çok büyüktür. Başta futbolla boks olmak üzere bazı sporların çok seyirci toplaması maçlarda büyük paraların kazanılmasını sağladığından, birçokları sporu para karşılığında yapmaya başlamışlardır. Bir sporu meslek edinerek para karşılığında yapan sporculara «profesyonel sporcu» denir. «Amatör sporcu» ise, sporu sırf spor yapmış olmak için yapan, bundan her hangi bir gelir beklemeyen kimselerdir. Amatör sporculara ödül olarak kupa, madalya, şilt vs. verilir. Bu gibi sporlarda amatör ve profesyonel sporcuların yapacakları karşılaşmalar birbirinden ayrılmıştır.

Tarihi

İnsanların çok eski zamanlardan beri gerek ferdi, gerekse toplu olarak sportif faaliyetlerde bulunduğunu tarihi kaynaklar yazmaktadır. Vücut hareketleriyle ilgili sportif faaliyetlere bütün medeniyetlerin beşiği olarak kabul edilen Ortaasya ve Anadolu’nun coğrafi bölümlerinde rastlamak mümkündür. Bu bölgelerde medeniyetlerin bir çoğu vücut hareketliliğine önem vermektedir. M.Ö. 4000 senelerinde yaşamış Asur, Babil, Hitit ve Sümer uygarlıklarında ok ve mızrakla avlanma meşhurdu.

Babil-Kiş’te yapılan bir arkeolojik kazıda Sümerlere ait iki tekerlekli ve dört koşumlu bir yarış arabasının bulunması, sporun tarihinin ne kadar eski olduğu hakkında bilgi vermektedir. Tarihi Gılgamış destanında da, Sümerlerin değişik sportif faaliyetlerde bulunduğu yazılıdır. Eski Mısırlıların vücut güzelliklerini korumak için jimnastik hareketlerine ve güreşe önem verdikleri, Orta Nil kenarındaki Beni Hasan Mezarlığında yapılan kazılardan anlaşılmıştır. İlk ve Ortaçağlarda Romalılar ve Yunanlılarda sportif faaliyetler görülmektedir. Bunlarda bazı sporların vahşice icra edildiği tarihi bir gerçektir.

Romalıların zırhlı eldivenlerle yumruk dövüşü yapmaları, Yunanlıların güreş sporunda kol kırmayı, boyun koparmayı, tekme atmayı serbest ederek izin vermeleri bunlara misaldir. Eski Romalıların spor yapmaktaki gayesi gençleri savaşa hazırlamaktı. Ortaçağda da gençleri savaşa hazırlamağa önem verildi. Bu devirde daha çok asil ailelerin çocukları spor yapabiliyordu. Zamanımızdaki spor, 19. yüzyılın ikinci yarısında başladı. Yapılan spor reformlarıyla gençler arasında spor hevesi canlandırıldı. Kulüpler, takımlar kuruldu, yarışmalar düzenlendi.

Günümüzdeki milletlerarası spor faaliyetleri dünya gençlerini birbirine kaynaştırmakta, aralarında efendice mücadele ruhunu geliştirmektedir. Sporun genel esasları ahlaka, ne olursa olsun kazanmayı gaye edinmeyen bir doğruluk kuralına dayanır. Bu doğruluğun sürekli olarak sağlanabilmesi için bütün dünyada bir takım kurallar konulmuştur. Sporun en önemli esaslarından biri rekordur. Rekor belirli bir branşın, belirli bir zaman dilimi içinde varılan en yüksek derecesini gösterir. Bunun tespiti için kronometre, şeritmetre gibi çeşitli ölçü aletleri kullanılır.

Türkler'de Spor

Spor, Ortaasya bozkırlarında göçebe olarak yaşayan Türkler arasında da revaçtaydı. Türkler yaratılışları icabı savaşçı ve mücadeleci bir topluluktur. Aynı zamanda gelenek, görenek, örf ve adetlerine bağlı, bunlardan taviz vermeyen insanlar olarak kendilerini tanıtan Türkler, sportif faaliyette de kendilerini gösterdiler ve başarı sağladılar. Vahşi sürüler halinde gezen atları ehilleştirerek harp ve spor vasıtası olarak kullandılar. At yarışları: Kaçma-kovalama, at üzerinde ok atma, mızrak kullanma, Gök-börü, Kız-börü ve Beyge oyunları Türklerin at üzerindeki oyunlarıdır. Türkler ok kullanmakta çok mahirdiler. Onlar için ok ve yay, at kadar kıymetli sayılmıştır.

Ortaasya’daki Türklerin, başarı gösterdikleri spor dallarından biri de güreştir. Bunun yanında koşular, cirit, çögen de yaptıkları sporların başında gelmekteydi. Türkler, düğünlerde, bayramlarda, şenliklerde çeşitli spor gösterileri yaparlardı.Osmanlılar döneminde Türkler, Ortaasya’dan getirdikleri çeşitli sporları yapmayı sürdürmüşlerdir. Osmanlı Sultanları, sporu sevdikleri için çeşitli yerlere spor alanları, özellikle ok meydanı yaptırmışlardır.

Dördüncü Murad Han, dünyanın bir numaralı ok atıcısıydı. Osmanlılar zamanında güreş çok yaygın bir spordu. O zamanlar ünlü Türk güreşçileri yetişmiş ve bu güreşçiler Avrupa’da rakip bulamazken, deniz aşırı ülkelere bile gitmişlerdir. Türk gibi kuvvetli sözü büyük pehlivanlarımızın yaptığı güreşlerden ortaya çıkmıştır. Osmanlılarda İstanbul’un çeşitli yerlerinde okçuluk Tekkesi, Pehlivanlar Tekkesi gibi kuruluşlar, Türklerde sporun ilk resmi kuruluşları olmuştur. O zamanki bu tekkelerin şeyhleri günümüzdeki Federasyon Başkanı hüviyetini taşımaktaydı.

Türkiye’ye ilk defa modern sporu sokan Fransız Beden Eğitimi Öğretmeni M. Morioux olmuştur. Daha sonra 1903’te kurulan Beşiktaş Osmanlı Jimnastik Kulübü, 1905’te kurulan Galatasaray ile 1907’de kurulan Fenerbahçe, Türkiye’deki ilk spor ve futbol kulüpleri oldular. Cumhuriyetten sonra Türkiye’de hızla gelişen spor, büyük bir sporcu kitlesini içine aldı. Spor faaliyetleri günümüzde Gençlik ve Spor Bakanlığınca düzenlenmektedir.

Sporun Sağlığa Faydaları Nelerdir?

• Sağlığınızın değerini anlamanıza yardımcı olur.
• Yaşam kalitenizi arttırmanıza ve geliştirmenize yardımcı olur.
• Fiziksel performansınızı geliştirir.
• Kalp rahatsızlığı riskini azaltır.
• Maksimum oksijen kapasitenizi arttırır.
• Soğuk ortamlara çabuk adapte olma kabiliyetinizi artırır.
• Sigarayı bırakmanıza yardımcı olur.
• Yeni insanlarla karşılaşmanıza ve yeni arkadaşlar edinmenize yardımcı olur.
• İyi bir fiziksel görünüş sağlar.
• Kendinize olan güven duygunuzu arttırır.
• Rahat olmanıza yardımcı olur.
• Kısa süreli bilgileri hafızanızda tutma kabiliyetini geliştirir.
• Fiziksel zindeliğinizi geliştirerek, hayata daha yaratıcı olarak adapte olmanızı sağlar.
• Spor yapmak, sıkıntılarınızın azalmasına, eğlenme ve neşelenmenize, kısaca hayattan zevk almanıza yardımcı olur.
• Akciğer kapasitenizi arttırarak, oksijenin akciğerlerden kana geçebilme kabiliyetini arttırır.
• Kalp krizi geçirdikten sonra, hayatta kalma şansınızı arttırır.
• Koronerde kan pıhtılaşma hassasiyetini düşürür.
• Kandaki yoğunlaşmayı azaltır
• Kalbinizin daha verimli pompalama işlevini yapmasını sağlar.

Spor Yapmanın Bir Zararı Olabilir mi?

• Duygu dünyasının çok karışık olduğu bir dönem olan ergenlik döneminde, yaptığı sporda başarısızlık yaşamak, bazı gençlerde saldırganlık duygularının gelişmesine yol açabilmektedir.
• Devamlı bir sporla uğraşan ve sakatlık yaşamış olan kişilerde, sıkıntı, depresyon ve hayal kırıklığı gibi ruhsal çöküntüler yaşanabilmektedir.
• Doğru ve dozunda yapılmayan spor faaliyetleri, baş dönmesi, bazı kalp sorunları, ağrı ve kramplara yol açabilmektedir.
• Fazla ve yanlış yöntem ile yapılan spor faaliyetleri, sağlıksız kilo kaybına ve halsizliğe sebep olabilmektedir.
• Yanlış şekilde yapılan spor aktiviteleri, vücuttaki kortizol ya da stres hormonu seviyesini artırabilir ve testesteron hormonu seviyesini hem kadınlarda hem de erkeklerde azaltabilir. Bu durum ise, bazı olumsuz durumların yaşanmasına sebep olabilir.
• Gereğinden fazla yapılan spor aktiviteleri, bağışıklık sisteminin direncini azaltır.