ÇATALLANMA

a. Antropol. Çatallarıma ilkesi, akrabalık kuramında, bir bireyle doğrudan akraba olmayan yakınları arasındaki akrabalık ilişkisinin, aynı cinsiyetten ya da karşıt cinsiyetten gelmelerine göre, terminoloji bakımından ayrımjaştırılmasını sağlayan ölçüt.

—Termodin. Çatallarıma olayı, kimisi doğrusal olmayan dönüşüm denklemleri kullanılarak, belli değişkenlerin ve belli denetim parametrelerinin fonksiyonu biçiminde tanımlanmış makroskobık bir sistemde, belli bir X parametresi İçin, Xk kritik değerlerinin varlığı; bu değerlerden birinin üstünde, Xk değeri için X<Xk değerlerinde elde edilmiş çözüme özdeş, kararlı yeni' çözümler veren denklemler, bu değerin ötesinde çatallanır. (Başlıca çatallanma örnekleri şunlardır: biyolojide, çeşitli dönemlerde biyolojik ritimlerin varlığı ya da embriyonun gelişmesi sırasında, üç boyutlu biçimlerin oluşumu; kuvan- tum optiğinde, bir lazer için, bağdaşık ışık yayım eşiğinin varlığı; elektronikte, kimi devrelerdeki özuyarma olayı; akışkanlar mekaniğinde, alttan ısıtılan yatay bir atış- kan katmanında, hücre biçimli [Bönard hücresi] üç boyutlu devrinimlerin başlaması.)