Türkiye'nin Akarsuları - Dicle Nehri

Dicle Nehri

Dicle Nehri Türkiye’de doğup birçok kolları olan ve Irak topraklarına geçip orada Fırat’la birleşerek Şattülarap’ta Basra körfezine dökülen nehir. Nehir ana kaynaklarını Doğu Anadolu dağlarından ve dipten sızma yoluyla Elazığ yakınlarındaki Hazar (Gölcül) gölünden alır. Türkiye’nin önemli akarsularındandır. Doğu Anadolu dağlarından çıkar, Basra Körfezi’ne dökülür. Toplam uzunluğu 1900 km’dir. Türkiye topraklarında kalan bölümün uzunluğu ise 523 km’dir. En önemli kolları Batman ile Garzan, Botan, Habur, Büyük Zap ve Küçük Zap’tır. Debisi ortalama 360 m3/sn dir. Eylül ayı ortalarında 55 m3/sn ile en küçük, şubat sonunda 2263 m3 /sn akımı ile büyük değişiklik gösterir. Akarsuda genellikle yaz sonu kuraklığı ve sonbahar başı yağış noksanlığı nedeniyle su azalır. Buna rağmen kış sonu yağışı ile ilkbahar başındaki karların erimesinden oluşan su ile kabarır.

-Kutsal kitaplarda adı geçen ve birçok uygarlığa can vermiş olan Dicle Nehri, ana kaynağını iki koldan alıyor. Bu kollardan biri Maden Çayı, diğeri ise Bırkleyn Çayı. Bu iki kaynak Diyarbakır’ın Dicle ilçesinde birleşerek Dicle Nehri’ni oluşturuyor. Aşağılara gidildikçe Batman, Garzan, Anbarçayı, Büyük ve Küçük Zap gibi zengin çaylardan beslenen nehir, Suriye ile Türkiye arasında 40 km’lik bir sınır çiziyor. Basra’nın 64 km yukarısında Fırat Nehri ile birleşerek “Şattülarap” ismini alıyor ve Basra Körfezi’ne dökülüyor.
Kürtçede “Çemê Dîcle” olarak isimlendirilen Dicle Nehri’nin Batı dillerindeki adı ise “Tigris”. Nehrin adı mitolojik bir hikâyeden geliyor.

Dicle Nehri Hikayesi

Kürtlerdeki bir inanışa göre ise Dicle Nehri, Aras, Zap, Fırat ile birlikte cennetin dört nehrinden biridir ve Allah’a giden yol olarak bilinir. Günümüzde yöre halkı, bayram arifelerinde ve özel günlerde On Gözlü Köprü üzerine çıkar, dilek ve isteklerini bir kâğıda yazarak Dicle Nehri’nin sularına bırakır.
Bu dileklerin Allah’a ulaşacağına ve Allah tarafından kabul göreceğine inanılır. Yunan mitolojisine göre, Nympha kaplana dönüşmüş olan Dionysos’tan kaçarken bir ırmağın yanına gelir. Bu ırmağı geçebilmek için Dionysos’un kollarına sığınmak zorunda kalır ve ondan gebe kalır. Doğan çocuğa Medler’in atası sayılan Medos adı verilir. Dionysos ve Nypmha’nın birlikte geçtiği bu ırmağa da Tigris (Kaplan) adı verilir. Doğu mitolojisinde ise Dicle Nehri güzergâhının Danyal Peygamber tarafından çizildiği söylenir. Rivayete göre, Allah, Danyal Peygamber’e der ki: “Elindeki asa ile suyun çıktığı mağaranın ağzından başlayarak bir çizgi çiz, su arkandan gelecek. Ancak yetimlerin, dul kadınların, fakirlerin ve vakıfların malına mülküne dikkat et, bunlara zarar verme!” Dicle Nehri’nin kıvrımlı olmasının sebebi bu hikâyeye yorulur.

Genel Bilgi

-Genel uzunluğu yaklaşık 1900-2000 km. kadardır. Gölcük yakınlarından Irak sınırına kadar olan Türkiye toprakları sınırları içindeki uzunluğu ise 452 km. kadardır. Irak topraklarından yine Türkiye’den gelen Fırat Nehri ile birleşir ve Şattül Arap adı altında Basra Körfezi’ne dökülür.

Akarsu üzerinde Diyarbakır ile Musul arasında “Kelek” adı verilen kayıklar, Musul ile Bağdat arasında dibi düz olan ırmaktaşıtları, Bağdat ile Basra arasında da deniz taşıtları rahatlıkla işleyebilir. Akarsuyun gerçekteki kaynağı Doğu Toros dağlarının batı bölümündeki Hazar Baba Dağının güney eteğinde bulunan eski adı Onşepgen olan Yıldızhan köyü yakınlarında akarsuyun adı Maden Suyu’dur.

Burada Debin Çayı’nı alır. Diyarbakır yakınlarında şehrin 8 km. kadar güneyinde doğuya döndüğünde başlangıçta 1200 m. olan denizden yüksekliği burada 680 m’ye düşer. Türkiye topraklarını geçtikten sonra Türkiye’den gelen bazı kolları da alır.

-derlemedir-

MsXLabs Üye Girişi

Dicle Nehri

Dicle Nehri Hikayesi

Genel Bilgi