ARTHUR ya da ARTUS

, yarı esfane- vi britanyalı önder (V. yy. sonlan - VI. yy. başları), Büyük Britanya Keltleri nın ang- losakson istilasına karşı direnişine önayak oldu ve bu direnişi zafere ulaştırdı.

—Ed. Büyük Britanya’nın kelt gelenekleriyle Fransa'nın saray geleneklerinin kavşak noktasında bulunan bu kahraman, breton halk şairlerinin (Nennius’un Histo- ria Britonum'u, 826) ve anglonorman propagandasının (Geoffroi de Monmouth’un Historia regum Britanniae'si, 1136) bir ürünü sayılabilir. Bununla birlikte, Fransa’ da edebiyat alanında oldukça önemli bir rol oynadı. Çünkü Arthur, duygu ve düşünce bakımından en yüklü anlatılarda ("kelt konuları", "breton destanları") bir dayanak noktasıydı. Serüvenlerin ve anlatıların kökeninde hep Arthur vardır: onun uğruna harekete geçilir, onun için anlatılır, onun için yazılır. Eylem, karşılığını onun ideal sarayında bulur. Olağanüstü serüvenler dönemi de onunla birlikte sona ermiş sayılır. Chrötien de Troyes’dan Beroul’den ve Marie de France’tan Mort Arthur'a değin koskoca bir ortak düş, onun tehdit altındaki krallığı, onun eşi ve zaafları, Yuvarlak masanın etrafında toplanan ve Graali arayan yakın dostlarının çevresinde kurulur.

Kral Arthur, XIX. yüzyıldan başlayarak, Creuzö de Lesser'in /es Chevatiers de la Table Ronde'u (1813) ve E. G. Bulvver -Lytton’un King Arthur (1848) adlı şiiriyle bir ölçüde yeniden güncellik kazandı. Ardından Tennyson ile (The Idylls of the King, 1859) kusursuz fcyr Victoria dönemi centilmeni, Cocteau ile (les Chevaliers de la Table Ronde, 1937) uyuşturuculardan kurtulmuş biri, Julien Gracque ile de (/e Roi pĞcheur, 1949) çelimsiz bir ihtiyar olup çıktı.

—Güz. sant. Ortaçağ ikonografyası, kral Arthur’u çoğunlukla Yahuda Makabi, Charlemagne ve Godefroi de Bouillon ile birlikte canlandırır. Bunlar İsa'nın dört askeridir (İsviçre'nin almanca konuşulan bölgesinde XV. yy.'dan kalma duvar halısı [Basel müzesi’nde]). Arthur efsanelerine ilişkin ortaçağ elyazmalarındaki minyatürlerin yanı sıra kral Arthur’a, Mode- na katedrali kabartmalarında (XII. yy.), MaYimilian'ın Innsbruck'taki lahtinde(Pe- ter Vischer’in yapıtı) ve özellikle Rapha- ello öncesi ressamlardan Burne-Jones’un yapıtlarında rastlanır.