ŞAP

-pı a. (ar. şabb'dan).
1. Anorg. kim. Genel formülü olan çift sülfatların genel adı; bu formülde M alkali bir metali ya da amonyumu, M' alüminyum, demir ya da krom gibi üç- değerli bir metali gösterir. (Kimi şaplar aslında formülünde metal komplekslerdir.) [Bk. ansikl. böl.)
2. Şap gibi, ağza alınmayacak tadar tuzlu şeyler için kullanılır. II Şap gibi donmak, şap gibi kalmak, bir olay ya da durum karşısında aşırı ölçüde şaşırarak ses çıkaramaz bir hale gelmek (tkz.). II Şap kesilmek, sözkonusu bir yiyecek, bir içecekse, tadı keskinleşmek; bir kimseyse, şaşırıp donakalmak (tkz.). II Şapa oturmak, içinden çıkılması güç bir durumda kalmak, bir çıkmaza düşmek (tkz.).

—Yerbil. Halk dilinde Kızıldeniz’deki mercan resiflerine verilen ad. (Zenciler için tehlikeli olan bu resiflerden ötürü Kızıldeniz’e eskiden halk arasında Şapdenizi deniyordu. Kesinlikle olumsuz bir sonuçla karşılaşmak anlamına gelen “şap’a oturmak” deyimi de bundan türemiştir.)

—ANSİKL. Anorg. kim. Asıl şap, formülünde potasyum ve hidratlı alüminyum çift sülfattır. Kübik sistemde düzgün sekizyüzlüler biçiminde kristalleşen, şeker tadında, büzücü, renksiz bir katıdır. Sıcakta, soğuktakinden daha çok çözünür. Isıtıldığında kristal suyunda 91 °C’ta erir; bu durumda soğumaya bırakıldığında ka- yaç şapı denen camsı bir görünüm alır. 91 °C’tan itibaren ısıtılmaya devam edilirse suyunu tümüyle yitirerek kabarır ve şap mantarı denen süngerimsi bir kütle durumuna gelir. Böylece oluşan susuz tuz, kalsine şaptır.

Şap

, alüminyum hidroksidin boyarmaddeleri bağlama özelliğinden dolayı boya- macılıkta mordan olarak kullanılır. Çeşitli hayvansal maddelerin çözünmesini önlediğinden derilerin korunmasında işe yarar. Ayrıca kâğıt hamurunun tıkızlaştırılmasında, alçının sertleştirilmesinde kullanılır. Tedavide büzücü ve hafif antiseptik etkisinden dolayı şap çözeltilerinden yararlanılır. Arı kil üzerine sülfürik asidin etkimesi ya da alünitin 600 °C’ta talsine edilmesi ve sülfürik asit içinde çözülmesiyle elde edilir. Şap, bileşimleri aynı olan, aynı biçimde kristalleşen ve eşyapılı (izomorf) olan hidratlı çift sülfatlar serisinin bir örneğidir. Belli başlı türleri, bileşiminde amonyum bulunan renksiz amonyum şa pı, pemba renkli demir şapı ve mor renkli krom şapı'dır.

ŞAP

a. (İr. chape). Inş. Yüzeyi henüz yaş olan düzleme betonu üzerine dökülüp perdahlanan, çimento harcından yapılmış döşeme kaplaması.

—Inş. ve Bayınd Yüzer şap DONATILI Bltüm'ün eşanlamlısı.

ŞAP

a. (erken alemanik schappe, floret gamitürü'nden). Tekst. Şap ipliği, doğal ipek altıklarını özel bir yönteme göre işle yerek elde edilen iplik. (Bk. anaikl böl) II Şap ipeği KAMÇISAŞ! II Şap iplikçiliği. etkinlik alanı, şap ipliği üretimi olan sanayi kolu.

—ANSikL İpek çok pahalı olduğundan, artıklarının kullanılması düşünülmüş ve XVIII yy.Tn sonunda da İngiliz Lister in çalışmalarıyla bu artıklar sanayileştirilmiştir Şap ipliği, bir dizi doğal ipek artığıyla beslenir hurda ipek, kırpıntı ipek, lava dibi ipeği, hatalı kozalar vh Bu arlıklar önce, sabunlu su ve sodyum karbonat banyolarında işleme yoluyla zamk gidermeyi amaçlayan ve gerçek bir pişirme işlemi olan temizleme işleminden geçirilmelidir. En kaliteli malzemeleri işlemede hâlâ uygulanan eski bir tekniğe göre kurutulan artıklar dövülür, sonra sivri uçlarla donatılmış tamburlardan oluşan makinelerde çözülür. Ardından, yuvarlak biçimli özel bir tarama makinesinde taranır; ardışık birçok işlem halinde gerçekleştirilen tarama, uzunluklarına göre 1 çekim, 2. çekim, 3. çekim diye sınıflandırılan homojen elyaf grupları elde etmeyi sağlar (bu sınıflandırma, git gide azalan uzunluklara karşılık gelir) Bu şekilde taranan elyaf, kesintisiz bir şerit halinde bir araya toplanır, sonra iplikçilikte uygulanan klasik işlemlerden geçirilir çekme makinelerinden geçirme, sabit vargellerde eğirme.

Daha sıradan malzemelerde, yün taramada ve penye yün iplikçiliğinde kullanılan makineye benzer bir makinede çalışılması yeğlenir: bu yöntem, öncekinden çok daha ekonomiktir Şap ipliği, dokumacılıkta ve buyuk düzgünlüğü ve doğal ipe- ğinkıyie aynı olan fiziksel özellikleri nedeniyle dikiş ipliği üretiminde kullanılır.

ŞAP

a (yansıma sözü )
1. Öperken dudaklardan çıkan ses,
2. Bir kimseye avuç İçiyle vurulduğunda çıkart ses,
3. Şap dm. çıkararak: Şap diye elini öptü II Şap şap öpmek eyleminin üst üste ve sus çıkararak yapıldığını vurgular.

ŞAP

a, Çift parmaklı hayvanların ağzında ve ayeğında (en azından İki tırnak arasında) belken ve özgül bir üHravIrüeten Heri galen son derece bulaşıcı ve salgın hastalık.

—ANSİKL, Şap hastalığı, ateşli bir durumla başlar, bunu ağız mukozası üzerinde, meme üzerinde ve tırnakların arasında kabarcıklı bir döküntünün belirmesi İzler, Şap hastalığı genel olarak, evcil hayvanlardan sığır, keçi, koyun ve domuzlarda görülür. Hastalık bir çiftlikte ya da bir köyde patlak verdiği zaman duyarlı bütün hayvanları tutarak hızla yayılır, ölüm oranı düşük olmasına rağmen, nekahet döneminin uzun sürmesi, büyük maddi zararlara yol açar.
Şap virüsü son derece dayanıklıdır, bulaştığı yerlerde bir yıldan fazla kalabilir sudhldroksit ve formoldan başka dezenfektanlar onu etkilemez, bu nedenle epizooti durumunda ciddi sağlık önlemlerinin alınması gereklidir. Sığırcılığın geliştiği sanayi ülkelerinde altı aydan yukarı yaştaki sığırlar her yıl aşılanmak zorundadır.
Şap resmen bulaşıcı ve salgın hastalık sayıldığından görülen olaylar hayvan sahipleri ve muhtarlar tarafından vakit geçirmeden bölgedeki veteriner hekimliğine duyurulmalıdır.