Çatalhöyük

Konya ilinin Çumra ilçesine bağlı Küçükköy yakınında, Çarşamba Suyu'nun ovaya dağıldığı yerdeki höyük.

Yüksekliği 17 m Buradaki arkeolojik kazılara ilk olarak 1961 yılında İngiliz Arkeoloji Enstitüsü adına James Mellaart tarafından başlandı. Çatalhöyük'te, biri doğuda (neolitik zamana ait), biri batıda (kalkolitik zamana ait) olmak üzere iki yerleşim yeri bulundu. Yapılan kazılarda evlerin bitişik düzende yapıldığı ve evlere girişin tavandan olduğu görüldü. Ayrıca evlerin duvarlarında, kırmızı boyayla yapılmış, genellikle av ve dans sahnelerinin bulunduğu resimlere rastlandı. Çatalhöyük'te bulunan tarihî eserler arasında, taştan ve topraktan yapılmış heykelcikler önemli bir yer tutar. Ayrıca bulunan kimi tahıl kalıntıları, burada tarım yapıldığını kanıtladı. Çatalhöyük'teki uygarlığın İ.Ö. 7000 yılının ikinci yarısıyla 6000 yılının birinci yarısına ait olduğu saptanmıştır.
Muhtemelen, bugüne kadar bulunmuş en eski ve en gelişmiş Cilalı Taş Devri yerleşim merkezidir. 1958 yılında James Mellaart tarafından keşfedilmiş, ilk kazıları 1961-1963 ve 1965 yıllarında yapılmıştır. 1993'te yeniden başlayan ve günümüze kadar devam eden kazılar Ian Hodder tarafından yönetilmektedir.
Tarih öncesi yerleşim birimleri Tunç Çağı'ndan önce terk edilmiştir. Bir zamanlar iki yerleşim birimi arasında Çarşamba Nehri'nin bir kanalı akmaktadır, ve yerleşim birimleri, ilk tarım zamanlarında elverişli sayılabilecek alüvyonlu toprak üzerine kurulmuştur. Evlerin girişleri üst kısımlarında bulunmaktadır.