SİNGAPUR

15 Kasım 1889'da Singapur'a ulaşıldı. Albay Osman Bey, gemiyi salimen Singapur'a getirmeyi başardığı için, terfi ettirilerek mirlivalığa (tuğgeneral) getirilmiştir. Ayrıca Fırkateynin sağkol ağası Ömer Kaptan da binbaşılığa terfi ettirilmiştir. Ancak Ömer Kaptan'ın neden dolayı binbaşılığa getirildiğine dair herhangi bir bilgi elde edilememiştir.

21 Kasım 1889 tarihli mazbatada, Bahriye Nezareti tarafından Ertuğrul'un ya Japonya'ya gitmesi (bunun için de Haziran'a kadar Singapur'da, dönüş için de Ekim'e kadar Japonya'da kalması gerekiyordu), ya da Osman Bey'in gemiyi Singapur'da bırakıp yanına birkaç subay alarak o sulara ait posta vapurları ile Japonya'ya gitmesi, nişan ve hediyeleri İmparator'a sunması, bir ay içinde Singapur'a ve oradan da İstanbul'a dönülmesi şeklinde öneride bulunulmuş ve Şura-yı Bahriye'den bu bahiste kesin bir cevap istenmişti. Şura-yı Bahriye de Babıali'ye bildirdiği kararda eğer Fırkateynin Japonya'ya gitmesi istenirse mevsim rüzgarlarının esmesine kadar Singapur'da, sonra da Japonya'da kalmak ve dönüş masrafı için de 40.000 lira kadar miktarın tahsis edilmesi ya da Osman Bey'in posta vapurları ile Japonya'ya gidip görevini yerine getirmesi, bu arada Fırkateynin Singapur'un civarındaki Cava adası ve diğer Müslüman halkı fazla olan yerlere uğrayıp Osmanlı'nın şanını dalgalandırıp azametini yükseltmesi ifade ediliyordu.

Mektuplarından Ertuğrul'un yolculuğunu takip edebildiğimiz kumandan Ali Bey, bu kez 15 Kasım 1889 tarihli mektubunda "...buraların gemileri acayip, yani denizlerine göre yapılmış. Bizim geminin iki veya üç misli cesametinde olup, bizim mahut ise ekmekçi sepeti gibi gıcırdıyor.Bakalım gemimiz tahammül ederse ileri, olmazsa geri hareket olunacak zannederim" diye yazarak buradaki belirsizliği o da ifade ediyordu.

Şurayı Bahriye'nin kararı hakkında saraydan bir cevap çıkmamış, yaklaşık bir ay kadar sonra da Bahriye Nezaretinden Osman Paşa'ya 30 Aralık'ta bir emir gönderilmiştir. Burada bu konuya ilişkin herhangi bir iradenin çıkmadığı dikkate alınırsa, geminin Japonya'ya kadar gitmesinin düşünüldüğü anlaşılabilir.

Bu arada Osman Paşa'nın mürettebat için istediği elbiseler de İdare-i Mahsusa vapuru ile Port Sait kömür memuruna, buradan da, posta vapurlarından biriyle gemiye ulaştırılmıştır. Ayrıca Bahriye Nezareti tarafından, Ertuğrul'un Singapur'dan hareket zamanının yaklaşması üzerine, 5.000 liranın gönderilmesinin de Babıali tarafından Maliye Nezareti'ne emredildiği, Ertuğrul kumandanlığına bildirilmiştir. Şöyleki;

"... Singapur'da bulunmuş olan Ertuğrul Fırkateyn-i Hümayununun oradan hareketi zamanı hulul eylediğinden kumandanı canibinden vuku' bulunan iş'ara nazaran lüzumu acil görünmesiyle beş bin aded İngiliz lirasının Bank-ı Osmani marifetiyle veya vesait-i saire ile şimdiden mezkur firkateyn kumandan-ı mumaileyhe ifasıyla...". Ayrıca Osman Paşa, mürettebatın yemek masrafı için ayrılan paranın yetmediğini de merkeze bildirmiştir. Bunun üzerine Bahriye Nazırı 15 Mart 1890'da bu durumu arzetmiş ve Bahriye Şurası tarafından da Fırkateynin subaylarının yemek masrafları için ayrılan tahsisatın 2.000 kuruş arttırılmasının kararlaştırıldığı bildirilmiştir. Osmanlı Devleti bir devlet olarak vatandaşı Banker Ohannes Efendi'den Ertuğrul'a gönderilecek olan paranın gemiye ulaştırılmasını istemiştir;

"Banker Ohannes Aşiyan Efendi'ye Japonya'ya doğru İstanbul'dan hareket eden Ertuğrul Fırkateyni'ne ödenmesi gereken 2.000 adet İngiliz lirasının Bahriye Şurasınca kararlaştırıldığı gibi, Londra'da bulanan şubeniz aracılığıyla Singapur'da bulunan, adı geçen firkateyn komutanına teslimi rica olunur.

Paranın orada teslim günü, borsa piyasasına göre yapılmış olan masraflar her ne İngiliz lirası tutarsa tutsun Osmanlı lirasına çevrilmek suretiyle ödenecektir. Bu miktar Osman Paşa'ya gönderilecek telyazı üzerine Bahriye bütçesinden ayrılmıştır.

Yukarıda belirtilen hususlar çerçevesinde gerekli olan paranın hemen gönderilmesi işleminin tarafınızdan yürütülmesi hakkındaki yazı, Bahriye Şurasınca hazırlanmış olup, keyfiyyet Osman Paşa'ya bildirilmiştir".

Geminin Japonya'ya nasıl gideceği hakkında görüş alış verişleri böyle devam ederken, Ertuğrul ve mürettebatı, Singapur'da bulunulduğu süre içerisinde, halk tarafından son derece samimi karşılanmıştır'. 29 Ekim 1889'da Singapur'dan İstanbul'a çekilen telgrafta, Bombay ve Kolombo'da 30.000'den fazla Müslümanın gemiyi ziyarete geldiği, Singapur'a gelindiğinden itibaren de Malaka, Sumatra ve Cava'dan Müslümanların, prenslerin ve ileri gelenlerinin ziyaret akınlarıyla karşılaştıkları bildiriliyordu. Mürettebat hergün ziyafetlere davet ediliyordu. Hatta Sumatra, Cava ve Siyam Müslümanları, Felemenklilerin yaptığı mezalimi dile getiren iki adet yazıyı Osman Paşa'ya vermişler ve Osmanlı Devleti'nden yardım istemişlerdir. Bunun üzerine bölge Müslümanlarına mümkün olan yardımın yapılması gerektiği, bu konuda da Avrupa devletlerinden bazılarına, özellikle de İngiltere'ye müracaat edilmesinin uygun olacağı ve bu ahali için ne gibi teşebbüslerde bulunulmasını kararlaştırmak üzere konunun Meclis-i Vükela'da görüşülmesinin kararlaştırıldığı bildirilmiştir.

Bunun yanında halk Ertuğrulu kutsal bir yer olarak görüyor hatta şükranlarını sunmak için gemide secdeye varıp dua ediyordu. Singapur sularındaki gemilere de Osmanlı sancağı çekiliyordu.

Ertuğrul, Singapur'da yolculuğa çıkmak için uygun havayı beklerken, dört aydan fazla bir süre burada demirlemek zorunda kalmıştı. Bu bekleyiş, sadece masraf bakımından değil, başka hususlar açısından da sakıncalar ortaya çıkarıyordu.

Mesela, "Times" gazetesi, 5 Aralık 1889 tarihli nüshasında, "...Türk Fırkateyninin gene arıza sebebiyle Singapur'da yola devam edemeyerek durduğu, taşınan nişan ve sairenin ise posta vapuruyla gönderileceği..." yazıyordu. Bunun üzerine Hariciye Nezareti, Bahriye Nezaretinden bu konuyla ilgili olarak açıklama istemiştir. Bahriye Nezareti de bu makalenin asılsız olduğunu açıklamıştır. Yine Kolombo konsolosluğundan Londra elçiliğine oradan da İstanbul'a gönderilen gazete haberinde, Ertuğrul Fırkateyni'nin Singapur'da beklemesinin sebebinin kömürü ve onu alacak parasının olmamasından, liman vergisini de verememesinden dolayı olduğunu yazıyordu. Adı geçen gazete, Kolombo'da yayınlanan "Ceylon Observer" adlı gazeteydi ve bu gazetede çıkan makale "Novosti" adlı gazetede yayınlanmış, buradan da Krunştadski ve Stanik ile Journal de St. Petersburg gazetelerine naklen alınmıştır. Bu konu ile ilgili olarak Osman Paşa ile Singapur valisi arasında görüşme olmuş ve vali gerçeğe uygun olarak davranılacağı cevabını vermiştir.

Bahriye Nezareti de Hariciye Nezareti’ne Ertuğrul’un Singapur'da durmasının sebebinin gerekli olan levazımatı sağlamak ve yelken kullanmak için uygun havanın beklenilmesinden kaynaklandığını, bu nedenle Ceylon Observer gazetesinde yayınlanan makalenin taraflarınca tekzip ettirildiğini bildirmektedir.

Singapur'da yayınlanan "Free Press" gazetesi ise Ertuğrul Fırkateyni'nin arıza sebebiyle yola devam edemeyeceğini, bunun için de nişanın posta ile gönderildiğini yazıyordu. Bu gazeteye de yazısı tekzip ettirilmiştir.

Bu kez de "Free Press" gazetesinin, Ertuğrul'un mürettebatı hakkında müsbet fikirler taşıyan bir makalesini görmekteyiz. "Singapur'da Filika Yarışı" adlı bu makalede Ertuğrul'un mürettebatından övgüyle söz eden gazete, geminin bandosunun kraliçe hazretlerinin marşını çalmaya başlayınca hazır bulunanların şaşırdığını ve ardından da Osmanlı Sultanı ve İslam Halifesi Abdülhamid Han hazretlerinin ömür ve saltanatının devamı için dua okunduğunu ifade etmektedir.

SAYGON – HONGKONG

Ertuğrul 22 Mart 1890'da Singapur'dan hareket etmiş, ancak rüzgarın şiddetinden ve Singapur'dan alınan kömürün yetmemesinden dolayı Fransız sömürgesi olan Saygon'a uğrayarak kömür tedarik edilmiştir. 3 Nisan'da buradan hareket edilmişse de, aksi rüzgardan dolayı geri dönüp 20 Nisan'a kadar beklenilmiştir. Burada Fransız subayları tarafından gemi mürettebatına ziyafetler verilmiştir.
Hongkong'a 26 Nisan'da varan Ertuğrul, buradan kömür almıştır. Burası da İngiliz sömürgesidir.

NAGASAKİ-KOBE-YOKOHAMA

5 Mayıs'ta Nagasaki'ye doğru yola çıkmış ve yine kötü hava yüzünden Foçu'da beklemek zorunda kalmış ve burada yine kömür alarak 18 Mayıs'a kadar beklemiştir. 22 Mayıs'ta Nagasaki'ye dört gün sonra da Kobe'ye gelmiştir. Ertuğrul, 7 Haziran 1890'da son durağı olan Yokohama limanına ulaşmıştır. Ertuğrul limana yaklaşırken, burada beklemekte olan Japon, İngiliz ve Fransız donanmalarına ait gemiler tarafından karşılanmıştır.

Osman Paşa, 13 Haziran 1890'da İmparator'a Padişah'ın mektubunu, nişanı ve diğer hediyeleri takdim etmiştir. İmparator Meiji de, o gece verilen yemekte, Osmanlı nişanını takmıştır. Ayrıca Osman Paşa'ya "Sulilövan" nişanının büyük kordonu ve yanındaki subaylara da aynı nişanın üçüncü ve daha sonraki rütbeleri hediye edilmiştir. Türk heyeti ayrıca İmparatoriçe'ye de taç ile murassa gerdanlığı sunmuştur.

Heyet burada bulunduğu süre içinde karşılaştıkları muameleden son derece memnun kalmıştır. Türk heyeti, orada kaldıkları süreyi gerektiği gibi kullanmıştır. Mesela Japonların ve İngilizlerin de katıldığı filika yarışına iştirak etmişler ve Türk heyetinin bu yarışlardaki olumlu tutumu gazetelere yansımıştır. Osman Paşa da Tokyo'da yabancı devlet elçileriyle resmi temaslarda bulunmuştur. Bunlardan Rusya elçisi ile yaptığı görüşmede, elçi kendisini, görevini başarıyla tamamladığından dolayı tebrik etmiş, pederi Osman Paşa'nın namını bir kat daha yücelttiğini, böyle bir aile evladı olan kendisiyle görüşmesini de bahtiyarlık saydığını söylemiştir. Osman Paşa ise kendisinin Sinop'ta vatanına aynı hizmeti gören Amiral Osman Paşa'nın torunu olduğunu söyleyerek, tebriki için teşekkür etmiştir. Rus elçisi bu kez, büyük yanlışlık yapmadığını, bu şerefle de gerçek dedesini saygı ile anarak Osman Paşa'yı tebrik ettiğini söylemiştir. Osman Paşa Rus elçisinin aralarında olan bu konuşmayı her yerde anlattığını söylemektedir.

Burada yine Banker Aşiyan Efendi tarafından Londra'dan Ertuğrul kumandanlığına 27.673 dolar gönderilmiştir. Aşiyan Efendi 7 Ağustos 1890 tarihli istidasında da, bu paranın 549.390 kuruşa karşılık geldiğini, alacağı komisyonu ve diğer masraflarıda belirtmiştir.