Paranoit bozukluklar

, temelinde kuşkulanma ve kuşku sanrıları (hezeyan) olan bir grup ruhsal bozukluğa verilen ortak ad. Paranoya ile paylaşılmış ve akut paranoit bozuklukları içerir.

Bilinen en eski paranoit bozukluk paranoyadır. Bu terimi ilk kez 1863 te Alman psikiyatr Kari Ludwig Kahlbaum kullanmış , 1913 te yurttaşı Emil Kraepelin hastalığı tanımlamıştır.

Oldukça seyrek görülen paranoit bozukluklarda sistemli ve iyi düzenlenmiş sanrılar vardır. Kişilik bütünlüğünün korunmasına karşın yaşam bu sanrılara göre ayarlanmıştır.Örneğin kıskançlık paranoyasında kıskanılan kişi izleyip gözlemek yaşamın temel amacıdır. Dava paranoyasında ise kişi haklılığını kanıtlamak için sürekli davalar açar, ama öte yandan işini ve toplumla olan bağlarını sürdürür.

Paranoyada birey kendini çoğu kez olağan şeylerle donatılmış olarak görür. Paylaşılmış paranoit bozukluklarda, karı- koca gibi yakın yaşayan iki kişiden birinde kuşku sanrılarının olması durumunda, birinde bunların bir bölümü ya da tamamının paylaşması söz konusudur.

Genellikle bozukluk aynı anda iki kişide birden görülmez; birinde azalır ya da kaybolurken birinde ortaya çıkar. Akut paranoit bozuklukta savaş , tutsaklık, hapislik, izlenmiş olma gibi bir dış etken söz konusudur. Genellikle paranoit kişilik yapısı temelinde gelişen bu bozuklukta paranoit sanrılar geçici olmakla birlikte yinelenerek kalıcı duruma gelebilir.

Örneğin, trafik kazası geçirerek aylarca yatağa bağlanan biri, evresinin canına kasteden insanlarla dolu olduğuna, bunların kendisini hastaneye kapatarak öldürmek amacıyla kazayı hazırladıklarına inanabilir.

Paranoitbozukluklarda temel düşünce bilimine yansıtma mekanizması egemendir {bak. savunma mekanizması). Kişi kendinde beğenmediği düşünce ve özellikleri yadsıyarak başkalarına yükler ve onlardan geliyormuşçasına algılar.

Örneğingüvensiz,içine kapanık ve yalnız bir kişi bu durumundan ötürü kendine olan kızgınlığını karşısındakilere yansıtarak bana karşı komplo kuruyorlar diye yansıtır. Böylece kendine güvensizlik yerini, başkalarının onu yok etme istediğine ilişkin düşüncelerle sanrılara bırakır; böylelikle bunaltı(anksiyete) önlenir ya da alt edilir.

Paranoit bozukluklar psikiyatride tedavisi en güç hastalıklar arasındadır. Hastalığın evresi ile hekime olan güvensizliği ve kuşkuları tedaviyi güçleştirir. Bu nedenle bazen hastane tedavisi gerekebilir. Hekimin açık ve dürüst davranması hasta-hekim ilişkisinin kurulmasına, hastanın hekime güven duyarak tedavi olmasina katkıda bulunabilir.