Oktay Sinanoğlu

(d. 25 Şubat 1935, Ankara, ö. 19 Nisan 2015, Florida, ABD)
Dünyanın en genç yaşta profesör olmuş kişisi ve Nobel adayı, Türk kuantum kimyacısı, kuramsal kimyacı ve moleküler biyolog.

1953 yılında Atatürk tarafından 1928 yılında kurulmuş TED Yenişehir Lisesini burslu olarak okudu ve birincilikle bitirdi. Okulun bursuyla kimya mühendisliği okumak üzere ABD'ye gitti. 1956’da ABD Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley Kimya Mühendisliği'ni birincilikle bitirdi. 1957’de Massachusetts Institute of Technology'yi (MIT) 8 ayda birincilikle bitirerek Yüksek kimya Mühendisi oldu. 1960’ta Yale Üniversitesinde "asistant professor" (yardımcı doçent ) olarak çalışmaya başladı. 26 yaşında iken atom ve moleküllerin çok elektronlu kuramı ile "associate professor" (doçent) ve 50 yıldır çözülemeyen bir matematik kuramını bilim dünyasına kazandırdı ve "full professor" (profesör) ünvanını aldı. Bu ünvan ile modern üniversite tarihinin ve Yale Üniversitesi tarihinin en genç profesörü oldu. 1964’te ODTÜ'ye danışman profesör oldu. Yale Üniversitesinde ikinci bir kürsüye daha profesör olarak atandı.

1962 yılında Batının 300 yılda EN GENÇ profesör oldu. (26 yaşında Yale Üniversitesinde); 1962 yılında Ortadoğu Teknik Üniversitesi mütevelli heyeti yalnız Oktay Sinanoğlu’na mahsus olmak üzere kendisine Danışman Profesör unvanını verdi. Türkiye’de de kuramsal kimya bölümünü kurdu. Ortadoğu Teknik Üniversitesinde eğitimin Türkçe olması için uğraş verdi. Ama, tabii olmadı. 1964’de Moleküler Biyoloji konusunda ikinci kürsüsüne Yale Üniversitesine atandı. 1973’te Almanya’nın en yüksek Aleksander von Humboldt Bilim Ödülünü ilk kazanan kişi oldu. 1975’te Japonya’nın Uluslararası Seçkin Bilimci Ödülünü kazandı; yine 1975 yılında özel kanunla Oktay Sinanoğlu’na ilk ve tek, Türkiye Cumhuriyeti Profesörü unvanı verildi. İki defa Nobel’ e aday gösterildi. Defalarca Nobel Akademisinin isteği üzerine Nobel’e adaylar gösterdi. Dünyanın sayısız yerinde sayısız buluşları ve teoremleri ile ilgili sayısız konferans verdi.

Yaşamı boyunca Kuantum mekaniği'ne birçok katkıda bulunmuş bir bilim adamıdır. P.A.M. Dirac'in de üzerinde uğraştığı ancak çözümleyemediği bir problemi, "Kuantum mekaniği"nde, Hilbert uzayının topolojisi ve içerdiği yüksek simetrileri çözdü.Böylece Kimya bilimini bu topolojik inceleme ile sağlam bir temele oturttu.

Türk-Japon kültür, bilim ve eğitim ilişkilerinin temelleri sağlam olan Oktay sinanoğlu 1976 yılında Japonya’ ya Türkiye cumhuriyeti özel elçisi olarak atandı. Başarıları ve unvanı bununla sınırlı kalmayan profesör dr Oktay sinanoğlu Amerikan Bilim ve Sanat Akademisinin ilk ve tek Türk üyesi olarak Meksika hükümeti tarafından yüksek Bilim Ödülü “Elena Moshinsky” ödülü ile şahsı onurlandırıldı. DNA sarmalının çözelti içinde o biçimde nasıl durduğuna açıklama getirdi. Dünyanın pek çok yerinde buluşları ve kuramları ile ilgili konferanslar verdi.

Sinanoğlu, moneküler biyoloji alanının ilk kurucularından ve profesörlerinden birisi olarak tarihe geçti. DNA sarmalı ile ilgili kuramları konusunda dünyanın pek çok akademik kurumunda konferans ve eğitimler verdi. 1993 yılında, Yale Üniversitesi’nden emekliliğini isteyerek Türkiye’ye geri döndü. Yıldız Teknik Üniversitesi’nde, Kimya Bölümü’nde bir süre çalışmalarını sürdürdükten sonra, 2002 yılında kendi isteği ile emekliye ayrıldı.

Türkiye'nin Einstein'ı olarak adlandırılan Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu, ABD'de kaldırıldığı hastanede yoğun bakıma alınmıştı. Miami'de tedavi gördüğü hastanede 19 Nisan 2015 tarihinde 80 yaşında vefat etmiştir.