Mancınık

Eskiden taş gülle, mızrak gibi çeşitli malzemeleri fırlatmakta kullanılan savaş aygıtı.

İlk kez Antik Çağda (İÖ y. 4. yy) Yunanlılar tarafından geliştirildiği sanılan mancınık, 15. yüzyılın ortalarına değin kullanılmıştır. Mancınık, gerilmiş bir ağaç kirişin ya da burulmuş bir halatın aniden serbest bırakılması ilkesine dayalı olarak çalışıyordu. Ortaçağda kullanılan bazı mancınıklarda dengeyi sağlamak için karşı ağırlıklardan da yararlanılırdı. Yunanlılarda mızrak ya da uzun ok fırlatmakta kullanılan ağır mancınıklar sağlam bir sehpaya tutturulmuş dev bir arbaletten oluşuyordu.

Romalıların kullandıktan ağır mancınıklarda (ballista) ise arbalet yerine, burulmuş halatlardan yararlanılıyordu; bu halatlar, birbirine uçlarından gergin bir iple bağlanmış iki ahşap kolu geriyor, halat boşaldığında kollar ileri sıçrıyor, böy- lece kollann arasındaki ipe yerleştirilen mızrak ileri fırlıyordu. Bu tür mancınıklarla ağır taş gülleler de fırlatılabiliyordu; örneğin böyle bir mancınıkla 120 kg ağırlığındaki bir gülleyi 450 m uzağa atmak olanaklıydı.

Günümüzde planör, uçak ya da füze fırlatmakta kullanılan, hidrolik sıkıştırmak, germeli ya da öteki türden itme kuvvetleriyle çalışan bazı mekanizmalara da mancınık denir.