Büyük Selçuklular
Büyük Türk kabile kitlelerine dayanarak kurulan ilk Türk îslam devletlerinden biri.
1038-1194 arasında hüküm sürmüş ve en parlak döneminde Harezm, Horasan, İran, Irak ve Suriye’ye egemen olmuştur. Adını, Oğuzların Kınık boyundan Dokak’ın (Dukak) oğlu Selçuk’tan alan Selçukluların tarihi, Ortadoğu’daki Türklerin tarihinin ilk bölümünü ve Anadolu Selçuklularından geçerek OsmanlIlara uzanan bir gelişmenin birinci büyük aşamasını oluşturur.
Orta Asya ile Rusya’nın güneydoğusunda yaşayan Türk boylarının 10. yüzyıldaki göçleri sırasında, Selçuk’un önderliğinde bir grup göçebe Türk, Seyhun’un aşağı bölgelerine yerleşti ve daha sonra İslam dinini benimsedi. Samanilerin uç beyleri arasında yer alan bu topluluklar, önce Buhara dolaylarına (y. 985), Samanilerin çöküşünden (1005) sonra da Gazneli Mahmud (hd 998-1030) tarafından Horasan’ın sınır bölgelerine yerleştirildiler.
Savaşçı ve yağmacı karakterleri nedeniyle yerleşik yaşama geçişlerinde çeşitli zorluklar ortaya çıktı. Bununla birlikte, komşu uygarlıklar ile temasları, ticaretin hızlandırdığı bir servet birikimi, komşu devletlerin hizmetinde edinilen askerî ve yönetsel deneyimler ve İslamiyetin etkisi, sonuçta askerî aristokrasi ile kabile tabanı arasındaki toplumsal katmanlaşmanın derinleşmesine ve devlete sıçrayışın koşullarının oluşmasına yol açtı. Gazneliler Hindistan’ın kuzeyinde savaşla uğraşırken, beylik soyunun kurucusu Selçuk’un torunları Çağrı Bey ile Tuğrul Bey, Iranlı soyluların ve Büveyhiler ile Fatımilerin desteklediği Şiilerin gittikçe artan etkinliğinden kaygı duyan dinsel önderlerin desteğiyle bağımsızlıklarını elde etmeye giriştiler.
